Er is een referendum in de maak over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. Hoewel de politiek gewoon doorgaat om Oekraïne binnen de EU te trekken, laten veel Nederlanders nu al weten dat ze dit niet willen.
Iets meer dan een jaar geleden kwamen wij met de voorganger van Burgercomité-EU, het Burgerforum-EU, in de Kamer ons burgerinitiatief voor een EU-referendum toelichten. We kregen tijdens het plenaire debat van minister Timmermans te horen dat hij het door ons gevraagde referendum niet wilde uitschrijven. Hij adviseerde ons gebruik te maken van de Raadgevend Referendumwet zodra die van kracht was geworden. En dat laatste is deze zomer gebeurd.
We maken nu gebruik van deze wet, en hebben inmiddels de tweede procedurele fase bereikt. We zijn heel hard op weg de benodigde 300.000 (!) handtekeningen voor een correctief raadgevend referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne te verzamelen. We zitten inmiddels over de helft van dat aantal.
De wet maakt het voor burgers mogelijk zich te verenigen tegen een reeds door het parlement bekrachtigde wet, en deze referendabel te laten verklaren. Bij 300.000 geldige handtekeningen komt er dan ook definitief een referendum. Als het ons lukt de 300.000 handtekeningen te verzamelen zal dit referendum heel gepast plaatsvinden tijdens het Nederlands EU-voorzitterschap in 2016.
Waarom willen we eigenlijk een referendum over dit associatieverdrag? Zo maar wat wedervragen. Is het verstandig een associatieverdrag af te sluiten met daarin een visumvrije regeling (artikel 19) met een land in burgeroorlog? Met een land dat bijzonder corrupt is en samen met Uganda en Comoros op plek 142 staat van een corruptieranglijst? En willen we Oekraïne straks werkelijk via EU-regelingen financiële bijstand geven (artikel 453)?
En voor wie denkt dat Oekraïne baat zal hebben bij de EU: heeft de EU niet genoeg ellende veroorzaakt in de regio? We zijn toch de stuitend onverantwoordelijke toespraken van Verhofstadt en Van Baalen op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev niet vergeten? Waarom bemoeien ze zich met de interne en bijzonder precaire aangelegenheden van een ander soeverein land? Die EU-inmenging is mede aanleiding voor de huidige burgeroorlog in Oekraïne.
En willen Nederlanders echt dat ons land zich, via dit verdrag, impliciet mengt in een oorlog met Rusland? Uit opinieonderzoek blijkt al jaren ondubbelzinnig dat Nederlanders niet willen dat Oekraïne lid wordt van de EU. Maar ondanks wat politici bij hoog en bij laag beweren is dit verdrag een grote stap in die richting.
De voormalige EU-topfunctionarissen Barroso en Van Rompuy hebben ondubbelzinnig te kennen gegeven dat Oekraïne in de EU thuishoort. Oekraïense politici zien dit verdrag ook als een opstap naar lidmaatschap. VVD-Europarlementariër Hans van Baalen weigerde zondag in het programma Reporter op radio 1 uit te sluiten dat Oekraïne ook in de toekomst geen lid van de EU zal worden.
Sommigen vragen zich vertwijfeld af of zo’n referendum niet te ingewikkeld is voor onze bevolking. Maar is een referendum over een verdragstekst van honderden bladzijden werkelijk ingewikkelder dan verkiezingen over uitgebreide verkiezingsprogramma’s die nooit te verwezenlijken zijn? En weten we zeker dat onze politici zelf over alle informatie (eenzijdige voorlichting door lobbygroepen), de vrijheid (fractiediscipline) en de tijd (verdragsteksten van duizenden pagina’s) beschikken om verstandige beslissingen te nemen?
Het was tenslotte een twitteraar die ons erop wees dat pagina 4 van de door ons parlement vastgestelde verdragstekst een vertaalfout bevat die in het licht van de Oekraïense burgeroorlog nogal schril overkomt. Er wordt daar gesproken van ‘politieke heroveringen’, ongetwijfeld in plaats van (door de EU afgedwongen) ‘politieke hervormingen’. Hoe goed is die tekst dus eigenlijk door onze politici gelezen voordat ze tekenden (bij het kruisje)? De kern van de zaak is dat in een levende democratie de bevolking zich rechtstreeks zou moeten kunnen uitspreken over zaken die de toekomst van het land aangaan. Dat geldt eens temeer als die zaken niet (volstrekt helder) in verkiezingsprogramma’s waren opgenomen.
De klassieke representatieve democratie is verouderd en door de EU nog verder uitgehold. Door de invoering van de Referendumwet is dat door onze vertegenwoordigers ook deels erkend. Vandaag zijn referenda dan ook noodzakelijke instrumenten voor de bevolking om een soevereine wil uit te kunnen drukken over concrete besluiten. Laten we dus, mede uitgenodigd door Timmermans, maar eens met dit associatieverdrag beginnen.
Door Pepijn van Houwelingen en Arjan van Dixhoorn namens Burgercomité-EU
Bron: Nederlands Dagblad van 16 september 2015