De verwatering van de euro

Veel marktparticipanten waren gisteren wat teleurgesteld in Mario Draghi van de ECB. Hij verzuimde het quantitative easing (QE) programma in gang te zetten. De geruchten (lees lekken naar en aansturen van de pers door de ECB) zijn nu dat dit begin 2015 gaat gebeuren. De ECB gaat dan, als laatste grote centrale bank, ook volledig meedoen in de monetaire race naar de bodem, met consequenties voor de euro en goud.

Het moet gezegd worden dat Draghi zijn kaarten verdomd goed uitspeelt. Zo dreigde hij enkele jaren geleden met Outright Monetary Transactions (OMT), een programma waarbij de ECB de staatsobligaties van een eurozone lidstaat koopt die in de problemen is geraakt. De aankondiging van het plan was al genoeg om de marktparticipanten te laten afzien van speculeren tegen zwakke eurolanden. Het leuke is dat er nog niet eens een term sheet is van OMT. In zekere zin bestaat het programma dus nog (steeds) niet. Toch is de Italiaanse 10-jaarsrente recentelijk even onder de 2% gedoken.

Zou u uw geld uitlenen aan de Italiaanse regering, 10 jaar lang tegen 2%? Ik ken geen enkele persoon die hierop ja antwoordt. Wellicht dat dit aan mijn kennissenkring ligt, maar ik ben de mening toegedaan dat de ECB met al haar monetaire programma’s (waaronder OMT), de rentestanden in de eurozone naar onzinnig lage niveaus drukt.

Nu dreigt Draghi met het opkopen van Asset Backed Securities (zeg maar gedekte leningen). Dus niet alleen staatsobligaties staan op de ECB kooplijst, maar nu ook bepaalde bedrijfsleningen. Probleem is alleen dat het (dreigen met het) opkopen van schulden niet alleen opluchting geeft aan overheden en bedrijven met veel schulden. De lagere rentes geven ook meer ruimte voor en stimulatie tot het aangaan van nog meer leningen. Dus waar de eurozone (en het Westen) last had van een schuldencrisis, is de gekozen oplossing het aanmoedigen van meer schulden om zo een schuldenprobleem op te lossen.

En dit is waar de waarheid maar al te duidelijk wordt. De ECB (en de heren politici) durven het niet aan om het probleem van te veel (slechte) schulden te erkennen. In plaats van de oorzaken aan te pakken (slecht monetair beleid, slecht fiscaal beleid, slechte financiële regulering, etc.) en de situatie te resetten (door middel van grote schuldsanering door te voeren), heeft zij gekozen voor symptoombestrijding. Eurolidstaten die te maken krijgen met oplopende rentestanden door slecht monetair/economisch/financieel beleid worden dus geholpen door de rentestanden omlaag te kopen. Uiteindelijk staan u en ik garant voor de aankopen die de ECB doet. Dat u het weet.

Lees deze column van Alexander Sassen van Elsloo verder op De Financiële Telegraaf

Is Duitsland schuldig?

Alhoewel het toespelen van de Zwarte Piet wat aan populariteit heeft ingeboet, is het in economenland nog geaccepteerd gedrag. Velen geven nu de schuld van de voortdurende malaise in de eurozone aan Duitsland. Door Duitsland is de euro te duur en omdat de Duitsers weigeren te spenderen, blijft de eurozone kwakkelen, aldus voornoemde groep economen. Klopt natuurlijk helemaal niks van. Deze aanbevelingen zijn een mix van symptoombestrijding en omgekeerd redeneren.

Duitsland spendeert te weinig.
Bovenstaande claim is een frappant, maar typisch voor veel macro-economen die alleen de aggregaten (de samengestelde totalen) zien en niet de onderliggende oorzaken. Veel van de eurolanden liggen op apengapen (door de echte oorzaak: teveel slechte schuld) en genereren maar weinig economische vraag. Duitsland doet het echter nog redelijk goed en heeft relatief weinig schulden. De gezochte “oplossing” is dan ook het laten stijgen van zowel de Duitse salarissen, de overheidsuitgaven (starten en laten oplopen van overheidstekort) alsmede de kredietverlening. Meer salarissen zal voor twee dingen zorgen, hogere consumptie (dus ook hogere import uit de eurozone; groei voor de PIIGS+F, Portugal, Italië, Ierland, Griekenland en Spanje en Frankrijk) en een hoger Duits prijspeil (waardoor de concurrentiepositie van de PIIGS+F verbetert; produceren van een VW wordt duurder, waardoor Fiat het makkelijker krijgt). Ook het oplopende overheidstekort (stijgende overheidsuitgaven) en de extra kredietverschaffing, zal de Duitse import uit andere eurolanden stimuleren.

Omgekeerde wereld
Dit klinkt allemaal leuk en aardig, maar wat de economen eigenlijk doen is de winnaar straffen ten gunste van de verliezers. Dat de PIIGS+F begrotingstechnisch er een zooitje van gemaakt hebben, dat ze hun arbeidsmarkt niet of nauwelijks hebben hervormd, dat ze teveel schulden zijn aangegaan (op alle niveaus: overheid, bedrijfsleven en particulieren), dat ze te weinig in kennis en innovatie hebben geïnvesteerd, en zo verder, wordt nu gepresenteerd als een euvel. De consensus is dus dat de PIIGS+F al voor zoveel vraag naar Duitse producten en diensten hebben gezorgd (door tot over de oren te lenen), dat het nu de beurt is aan Duitsland om deze gunst te retourneren. Deze wederkerigheid is natuurlijk onzinnig, want het eindresultaat is dat op termijn ook Duitsland aan exportkracht (naar niet eurolanden) zal verliezen en opgezadeld zal raken met net zo veel schulden als de PIIGS+F.

Lees deze column van Alexander Sassen van Elsloo verder op De Financiële Telegraaf

Schulden van eurozone groeien

De angst voor deflatie tiert welig. In kranten, op tv en zelfs bij de koffieautomaat wordt erover gesproken. Nu wil de ECB dit te lijf gaan met nog meer monetair ingrijpen. Hiermee maakt de ECB een cruciale fout door niet naar de ware oorzaak te (willen) kijken. Het ECB-beleid is dan ook niets meer dan symptoombestrijding, terwijl de ware oorzaak van de crisis alleen maar wordt versterkt.

Als er wordt gekeken naar waarom de ECB zo bang is voor deflatie, dan wordt in wezen duidelijk dat zij donders goed weet wat de ware oorzaak is van de crisis. In een deflatoire omgeving dalen de prijzen en dus ook het bruto binnenlands product (BBP; wat we met z’n allen verdienen), terwijl de schulden wel gewoon blijven staan. Dit betekent dus dat het steeds moeilijker wordt om de schulden terug te betalen (minder inkomen, maar dezelfde schulden). Het grote probleem is dus de schuldenberg (zie ook deze column).

In plaats van de schuldenberg direct aan te pakken, doet de ECB er alles aan om de schuldenberg draaglijker te maken (zie ook deze column van mijn hand ). Zo worden de rentes kunstmatig laag gehouden. Dit helpt niet alleen de draagbaarheid (lagere interestbetalingen), maar stimuleert ook de kredietgroei. Nog nooit kon er zo goedkoop worden geleend en dit moet bedrijven en consumenten aanzetten tot meer investeringen en consumptie, waardoor het BBP zal stijgen en de eurozone zo haar schulden kan ontgroeien. Nu wil de ECB, bijvoorbeeld, hypotheekschulden gaan opkopen om zo de kredietverlening nog verder te stimuleren. Leuke gedachte, maar het gaat nooit werken. Helaas staat de ECB niet alleen, want de Bank of England, de Federal Reserve, de Bank of Japan en velen anderen hanteren min of meer hetzelfde recept.

Waarom werkt het niet? Allereerst zijn de totale wereldwijde schulden sinds het begin van de crisis met 40% toegenomen, terwijl het wereld BBP met maar 20% is toegenomen. Nog buiten het feit dat het bestrijden van een schuldencrisis met meer schulden mesjogge is, is het natuurlijk geen houdbare kaart wanneer de schulden twee keer zo hard stijgen als het inkomen. Het tweede probleem met de aanpak van de ECB cum suis kan het best omschreven worden als: Je kunt het paard wel naar het water leiden, maar je kunt het niet dwingen te drinken. Veel bedrijven willen niet investeren (en daarvoor lenen), omdat ze geen goede eindvraag zien. De consument heeft evenmin de behoefte om meer schulden aan te gaan, omdat er nog steeds donkere wolken aan de horizon zijn (persoonlijke schulden, koopkrachtvermindering, stijgende werkloosheid, stijgende belastingdruk, en zo verder). Dit verklaart ook gelijk waarom schulden nu zo weinig economische groei veroorzaken.

Lees deze column van Alexander Sassen van Elsloo verder op De Financiële Telegraaf

Confiscatie van uw vermogen (II)

Er doen allerlei plannen de ronde om uw vermogen eenmalig met 10 à 30% te belasten om zo de schuldenberg te verminderen. Wat kan een belegger hier tegen doen?

Zoals ik vorige week beschreef, speelt het IMF steeds nadrukkelijker met de gedachte om vermogens eenmalig te belasten door overheden, om zodoende de schulden naar een draagbaar niveau terug te dringen. De crisis is dan ook niet opgelost. Sterker nog, de problemen zijn in potentie alleen maar toegenomen doordat de schulden- en kredietcrisis zijn bestreden door het maken van nog meer schulden (nu 40% meer schulden dan bij begin vorige crisis)!

Het belasten van vermogens begint dan ook een steeds aantrekkelijkere optie te worden voor overheden. Maar er zijn bepaalde realiteiten waar de overheid ook niet omheen kan. Zo zullen veel mensen hun vermogen proberen te verbergen (zoals vorige week beschreven) voor de fiscus.

Geld cash opnemen en zogenaamd in het casino verbruien terwijl er juist goud, zilver, buitenlands vastgoed, et cetera voor gekocht wordt; en/of zo veel mogelijk zwart laten betalen zijn enkele van de vele illegale opties die velen zullen gebruiken. Het is tegen de wet om vermogen te verbergen voor de fiscus, maar het gaat wel gebeuren. De fiscus zal dus het liefst iets belasten wat ‘vast zit’.

Lees deze column door Alexander Sassen van Elsloo verder op De Financiële Telegraaf

Confiscatie van vermogen (I)

Plannen om de schuldenberg te verminderen door middel van een eenmalige belasting op vermogen doen steeds vaker de ronde. Zo heeft het IMF het recent wederom geopperd als een goede beleidsoptie. Specifiek werden de levensverzekeringen en pensioenpotten genoemd. De belegger doet er goed aan om het “waarom”en “hoe” van deze plannen te doorgronden.

Als we de overheid mogen geloven is de crisis voorbij. Wat begon als een schuldencrisis (leningen die niet werden terugbetaald) en daarna veranderde in een kredietcrisis (er werden nauwelijks nog leningen verstrekt) om vervolgens weer van vooraf aan te beginnen, is door ingrijpen van overheden en centrale banken een halt toegeroepen. Zij hebben dit voor elkaar gekregen door het laten oplopen van overheidstekorten en door het verschaffen van bailouts aan banken en zwakke landen. Verder zijn de rentes verlaagd naar historische niveaus en konden banken ongelimiteerd lenen tegen zeer gunstige voorwaarden.

Maar wat betekent dit nu eigenlijk? Als de overheid het tekort laat oplopen, betekent dit meer overheidsschulden. En als rentes zodanig laag zijn, kan dit niet anders betekenen dan dat er meer krediet wordt verstrekt. Kortom, de schulden/kredietcrisis is “opgelost” door meer schulden te maken! De meeste beleggers zullen aan hun theewater voelen dat de term “opgelost” niet echt toepasselijk is; het woord “verbloemen” zou meer op zijn plaats zijn. De cijfers liegen er niet om; sinds 2007 (vlak voor de crisis losbarstte) zijn de wereldwijde schulden met maar liefst 40% gestegen tot het enorme bedrag van 100 biljoen dollar (100.000 miljard)(en dit cijfer bevat niet eens alle schulden, zoals ongedekte pensioenverplichtingen van overheden).

Lees deze column van Alexander Sassen van Elsloo verder op De Financiële Telegraaf

Cash wordt verboden

In een column van Simon Black werd een markant idee van befaamd Harvard econoom, Rogoff, aangekaart. Simon vermoedt terecht dat politici dit idee zullen omarmen (dan weten we het wel…). Rogoff wil namelijk cash geld verbieden. Dit zou zoveel voordelen hebben dat het serieus overwogen zou moeten worden, aldus Rogoff. Echter, dit ideetje van Rogoff heeft consequenties die de kern van onze democratie en vrijheid raken; iets wat we absoluut niet moeten toelaten.

Het eerste argument is natuurlijk dat een verbod op cash het leven van de crimineel onmogelijk maakt. Totale onzin natuurlijk. Simon stelt ook terecht vast dat criminele transacties ook in aandelen en andere goederen of diensten kan plaatsvinden. Het verbod op cash zal criminele transacties niet tegenhouden; alleen de manier waarop deze worden betaald verandert.

Het volgende argument voor een verbod op cash is dat zodoende alle transacties inzichtelijk worden gemaakt. Hierdoor kan de belastingdienst dus precies zien hoe, wat, waar wie en hoe hoog ze iets/iemand kunnen belasten. Dit gaat de reden zijn voor veel politici om dit idee van Rogoff te steunen.

Het derde argument is technischer van aard, maar daardoor niet minder destructief. Sterker nog, het is het meest gevaarlijke aan het idee van Rogoff. Echter, deze professor wil het verbod op cash juist hierom invoeren: negatieve rente. Stel dat de centrale bank een negatieve rente wil invoeren, dan betekent dit simpel gezegd dat sparen geld kost. Hierdoor zullen veel mensen een van de twee keuzes gaan maken: spaargeld uitgeven aan investeringen/consumptie (het beoogde effect van negatieve rente), of mensen gaan hun spaargeld in cash aanhouden (iets wat de centrale bank juist niet wil). Door cash geld te verbieden kan de centrale bank mensen en bedrijven dus forceren om te consumeren/investeren. Het summum van financiële repressie.

Totale controle over bedrijven en consumenten is iets waar veel macro-economen van dromen. Eindelijk kunnen ze iedereen zodanig aansturen dat hun economische modellen gaan kloppen. Modellen aanpassen aan de realiteit is blijkbaar een gedachte die niet bij ze opkomt. Het geloof in de maakbare samenleving (van bovenaf aansturing zodat de gewenste uitkomsten bereikt worden) is dus niet alleen aanwezig bij politici, maar dus ook bij veel economen. Dit is ook de reden dat deze twee beroepsgroepen elkaar zo makkelijk kunnen vinden.

Maar wat voor een wereld krijgen we dan?

Lees deze column van Alexander Sassen van Elsloo verder op De Financiële Telegraaf

VVD stemde vóór Europese belastingdienst

De zelfverklaard eurosceptische VVD heeft vóór Europese belastingheffing gestemd.

In het voorstel van Jean-Luc Dehaene, dat over eigen middelen van de EU gaat, staat duidelijk gestipuleerd dat de EU, via de btw, belasting mag heffen.

Een van de vormgevende karakteristieken van een natiestaat is het heffen van belastingen. Met de steun aan dit voorstel bouwt de VVD dus actief mee aan een EU superstaat. Een project waarvan de VVD-top zegt het niet te willen, maar dat is dus onvervalste misleiding van de VVD-kiezer. Een bestuur dat haar leden voor de gek houdt: het blijft helaas een terugkerend thema.

Het voorstel van Dehaene geeft de EU ook nog eens het recht om zelf de hoogte van deze belasting te bepalen. Nederland heeft straks dus niets in te brengen als Brussel hogere belastingen wil doorvoeren. Dit is nu precies het weggeven van soevereiniteit waartegen een aantal politieke partijen, zoals Artikel50, UKIP, AfD, PVV, en anderen strijden. De VVD zegt dus dat ze hier ook tegen strijden, en de stemwijzers geven derhalve eveneens aan dat de VVD dit gaat doen. De waarheid is dus dat ze de kluit belazeren.

Nu kan iemand op Votewatch bekijken hoe Van Baalen heeft gestemd. Het bizarre is dat hij vóór heeft gestemd op vele punten, maar later een aantekening heeft laten maken om zijn stem op enkele hiervan te wijzigen. Deze stiekeme correctie achteraf beïnvloedt de uitslag van de stemming echter niet meer. Anders gezegd: Van Baalen stemt Eurofiel, met het ALDE van Verhofstadt mee, wijzigt zijn stem achteraf zonder daarmee de uitslag te veranderen, en kan dan naar buiten toe claimen dat hij juist heel eurokritisch is. Dat noemen we, met een steeds vaker gebruikt woord, volksverlakkerij.

Wanneer is het genoeg geweest? Ik hoop op 22 mei 2014.

Lees deze column van Alexander Sassen van Elsloo verder op GeenStijl

Uit euro en de EU: extreme opvattingen?

De EU parlementsverkiezingen kennen maar 3 smaken: meer EU, minder (andere) EU en geen EU. Iedere partij draagt zo haar redenen aan om voor een van deze drie smaken te gaan. Sommige partijen stellen onomwonden dat ze uit de EU en uit de eurozone (EMU) willen treden. Deze standpunten worden door velen als extreem omschreven, maar is dat wel zo?

Allereerst, is de smaak “minder EU” onzinnig. Net zo goed als een vrouw niet een beetje zwanger kan zijn, zijn er in feite maar twee lange termijn keuzes: in of uit. Neem bijvoorbeeld de SP, die willen een andere EU, maar wel de euro behouden. De euro is onhoudbaar, maar als iemand al in de euro gelooft, dan moet deze persoon ook de EU superstaat willen. Immers, zonder deze EU superstaat is de euro al helemaal gedoemd te mislukken. Het standpunt van de SP is dus vlees noch vis.

Erger nog zijn de verschillen tussen wat wordt gezegd door de partijen en wat ze in EU verband uitvoeren. Door het debiele fractiesysteem van de EU zitten zowat alle partijen bij een Europese fractie. Zo zit de VVD en D66 bij de liberale fractie genaamd ALDE, waar Guy Verhofstadt de scepter zwaait. Doordat in deze fractie een hoge mate van stemdiscipline heerst (iedereen moet hetzelfde stemmen) is het effect dus dat VVD=D66=ALDE=Guy Verhofstadt. Het is niet alleen een voorbeeld hoe nationale verschillen (zoals tussen D66 en VVD) verdwijnen op EU niveau, maar ook hoe hypocriet de VVD is. Zij claimen een eurokritische partij te zijn, maar steunen Guy Verhofstadt, de grootste aanhanger van de EU superstaat.

Met deze twee aanmerkingen kan de kiezer het kaf van het koren scheiden. Er zijn maar 2 smaken, in of uit, en sommige partijen liegen over de smaak die zij aanhangen (kijk naar de EU fractie waartoe zij behoren en of ze stemorders hanteren). Voor veel kiezers is dit een keuze tussen iets bekends (in de EU blijven) en iets extreems (uit de EU/EMU). Maar is deze laatste keuze wel zo extreem?

Lees deze column van Alexander Sassen van Elsloo verder op RTLZ