Een paar maanden geleden interviewde ik Europarlementariër Marije Cornelissen van GroenLinks. Zij houdt zich bezig met de rechten van homo’s, lesbo’s, biseksuelen en transgenders (HLBT’s). Ze was in Moldavië geweest, een klein land naast Roemenië dat grenst aan de EU. Moldavië wil graag een associatieverdrag sluiten met de EU omdat dat goed is voor de Moldaafse economie. In ruil daarvoor – zo was door Cornelissen onderhandeld – heeft Moldavië de mensenrechten van HLBT’s verbeterd. Cornelissen glunderde bij het vertellen van haar overwinning: tienduizenden Moldaafse HLBT’s zijn nu beter beschermd.
Cornelissen kwam niet met een antwoord op de essentiële vraag namens wie deze verbetering tot stand kwam. Namens wie sprak Cornelissen met de Moldaafse autoriteiten? Het was niet namens de Europese of Nederlandse bevolking, want die hebben nooit om betere HLBT-rechten in Moldavië gevraagd. Zij weten niet eens waar Moldavië ligt. Cornelissen dacht dat de GroenLinks-achterban HLBT-rechten altijd een belangrijk thema vindt. We kunnen daar ernstig aan twijfelen want Cornelissen werd door de kandidaatstellingscommissie en de leden op een onverkiesbare plaats gezet.
Ik zou dit voorbeeld kunnen vervangen door de strijd van voormalig SP-er Kartika Liotard voor voedselveiligheid, de inzet van PvdA-er Judith Merkies voor verduurzaming of vele andere voorbeelden. Dit zijn allemaal belangrijke thema’s, maar steeds blijft de vraag namens wie allerlei standpunten worden ingenomen. Dit gaat niet om de vraag of Nederlandse Europarlementariërs er namens Nederlanders of Europeanen zitten en of zij het Nederlands of het Europees belang moeten behartigen. De vraag is: bestaat er überhaupt een reële achterban die deze beslissingen wenst?
De theorie over het Europees Parlement is eenvoudig. Burgers kiezen hun Europarlementariërs en daarmee is er sprake van ‘Europese democratie’. Maar voor democratie is in de praktijk meer nodig: een zekere band tussen burgers en hun volksvertegenwoordigers. Bestaat die band in Europa?
Het lijkt er niet op.