De voorstanders van de EU vallen uiteen in twee categoriën. Aan de ene kant heb je de ‘federalisten’, aan de andere kant heb je de ‘realisten’ of ‘gematigden’.
Aan de kant van de ‘federalisten’ heb je mensen als Guy Verhofstadt, Jean Claude Juncker en Martin Schulz. Zij willen toe naar een ‘United States of Europe’; een Europese staat, compleet met ministers die een regering vormen, een president en een leger. Aan de kant van de ‘realisten’ of ‘gematigden’ staan de mensen die niet willen aanvaarden dat er gekozen zou moeten worden tussen ontmanteling of grote sprong voorwaarts. We vinden hen terug bij VVD, PvdA en CDA, op de universiteit, in de toplagen van ministeries, in de hoofdredacties van kranten en discussieprogramma’s. Pragmatisch te werk gaan, zonder ‘vergezichten’, zoals Mark Rutte het zegt. Hoe breed de groep van ‘gematigde voorstanders’ ook is: hun standpunt is onmogelijk. Ze dromen van iets dat in de werkelijkheid niet kan bestaan.
Je kunt geen monetaire unie hebben zonder politieke unie, omdat door de gedeelde munt wanbeleid centraal moet worden bijgestuurd. De euro dwingt tot Europese begrotingsdiscipline, en daarmee tot een Europese minister van Financiën die alle plannen moet kunnen afkeuren waar grote bedragen mee zijn gemoeid – bijvoorbeeld rondom hypotheekrenteaftrek, zorgstelsel, pensioenen of participatie in een vredesmissie. De bankenunie waarover gesproken wordt dwingt tot Europese depositogaranties – dus tot collectief risico dragen – en op termijn tot harmonisatie van de verschillende nationale faillissementswetten.
Ondertussen maakt het verschil in rentes waarmee landen moeten lenen op de kapitaalmarkt euro-obligaties wenselijk. Dat betekent dat Brussel een eigen begroting kan gaan maken. En geld, opgehaald via de uitgifte van die obligaties, kan gaan spenderen, zonder dat nationale parlementen daar nog iets over te zeggen hebben. Een Europese federale staat is dan een feit.