Burgercomité-EU heeft de minister van Binnenlandse Zaken en de Nationale Ombudsman aangeschreven. Beiden zeggen: dat is een zaak van de gemeenten, u moet niet bij ons zijn. Opmerkelijk! Niemand is er op aan te spreken als verkiezingen bijna onmogelijk zouden worden gemaakt. Als een gemeente 1 stembureau neerzet, hebben ze al aan hun verplichting voldaan.
Bij het Oekraïne-referendum in april zijn in sommige gemeenten fors minder stembureaus beschikbaar. Dat blijkt uit een enquête van de NOS waaraan 311 van de 390 Nederlandse gemeenten meewerkten. Gingen in die 311 gemeenten bij de provinciale verkiezingen vorig jaar nog ruim zevenduizend stembureaus open, nu zijn dat er zevenhonderd minder.
De daling komt neer op een op de tien stembureaus, maar de verschillen tussen gemeentes onderling zijn groot. Zo gingen in de gemeente Oldenzaal bij de afgelopen vier verkiezingen 17 of 18 stembureaus open, maar bij het referendum in april slechts vijf.
Volgens die gemeente is dat om het referendum “kostenefficiënt te organiseren”. In zes op de tien gemeenten verandert er helemaal niets. Nog een paar grote dalers: Stein (van 19 naar 6), Nuenen (van 15 naar 5), Kaag en Braassem (van 14 naar 6), Waalre (van 9 naar 4).
Het aantal stembureaus fluctueert sowieso per verkiezing, maar bij het Oekraïne-referendum daalt het aantal stembureaus wel opvallend hard. Tussen de Europese en de provinciale verkiezingen daalde het aantal stembureaus met slechts 99.
“Door minder stembureaus in te richten, halen gemeenten zich de verdenking op de hals dat het voor mensen lastiger wordt gemaakt te gaan stemmen”, zegt Marcel Boogers, hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur aan de Universiteit Twente. “Dat is vooral een probleem omdat de geldigheid van het referendum afhangt van de hoogte van de opkomst.”
“De resultaten verbazen mij in zoverre dat er meestal een vast aantal stembureaus wordt aangehouden.” Boogers verwijst naar de Provinciale Staten verkiezingen in 2015 en de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2014. De 311 gemeenten die reageerden, richtten destijds 7081 respectievelijk 7180 stembureaus in. Daartussen bestond een veel kleiner verschil dan nu met het aanstaande referendum, waar de gemeenten bij elkaar 6388 stembureaus in zullen richten. “Soms wordt ervan afgeweken, maar dat is dan meestal te wijten aan demografische veranderingen.”