Om de plaats van Oekraïne in het conflict tussen het westen en Rusland goed te kunnen beoordelen moeten we terug naar 1990, het jaar na de val van de muur tussen de NAVO en het Warschaupact.
In november 2009 publiceerde het Duitse weekblad Der Spiegel een grondige analyse wat er in dat jaar gebeurde tussen onderhandelaars van het westen en van het ineenstortende Sovjetrijk. De inzet was de mogelijke hereniging van Duitsland en wat dat zou betekenen voor de Sovjets. Dmitri Medvedev, in 2009 president van Rusland en nu premier, zegt in dat artikel dat het `niet mogelijk was geweest Ruslands plek in Europa te herdefiniëren’. Hij zegt verder: `Niets van de dingen die ons verzekerd waren [is gebeurd], namelijk dat de NAVO niet naar het oosten zou uitbreiden en dat voortdurend met onze belangen rekening zou worden gehouden’. Der Spiegel ging vervolgens op onderzoek naar wat er in 1990 uitonderhandeld was, en het blad kwam tot de conclusie dat Medvedev gelijk had: het westen had onder meer met Gorbatsjov onderhandeld en in ruil voor de hereniging van Duitsland zou het westen zich onthouden van het uitbreiden van zijn invloedssfeer naar het oosten.
Maar het westen hield zich er niet aan toen de Sovjet-Unie in 1991 ophield te bestaan. Het hele bouwwerk van het Warschaupact implodeerde en westerse leiders waren van mening dat oude afspraken niet meer golden. Wie nu kijkt naar de ledenkaart van de NAVO, stelt vast dat alle Baltische staten zijn toegetreden, en dat strategische diepte tussen Rusland en de NAVO is weggesmolten, op Wit-Rusland en Oekraïne na. Niet alleen werd het Sovjetrijk, dat een voortzetting met andere middelen was van het tsarenrijk, geamputeerd, Rusland moest met lede ogen toekijken hoe alle voormalige Oost-Europese satellietlanden deel werden van het westen, en met name van de NAVO, wier oprichting één doel had: het bedwingen van het Sovjetkwaad, en dat woord `kwaad’ kun je hier zonder terughouding gebruiken. De recente toenaderingspogingen van de NAVO en de EU tot de nieuwe elites in Oekraïne bedreigen de existentiële rode lijn, een echte rode lijn, die het nieuwe Kremlin bij Oekraïne en Wit-Rusland heeft getrokken. Je kunt net doen of die niet bestaat, maar dan ontken je de feiten van de geschiedenis: de hergeboorte van Ruslands historische en culturele eergevoel via het optreden van de nieuwe tsaar Poetin veroorzaakt ook de terugkeer van geopolitieke agenda’s.
Poetin heeft dwars door Oekraïne een lijn getrokken. Die kunnen we ontkennen, of we kunnen die lijn als feit aanvaarden. Als we de lijn ontkennen, zoals veel politici en commentatoren doen, soms ook op basis van humane overwegingen, dan zullen we moeten bloeden voor het herstel van de soevereiniteit van Oekraïne, en dat bloeden moeten we letterlijk nemen.