De Europese Unie en Groot-Brittannië hebben de signalen uit Moskou ‘catastrofaal verkeerd geïnterpreteerd’ en zijn de Oekraïense crisis binnen ‘geslaapwandeld’. Dat schrijven Britse Hogerhuisleden in een kritisch rapport over de aanloop naar de oorlog in Oekraïne, dat vandaag is gepubliceerd.
De Europese Unie heeft zich niet gerealiseerd hoe diep de Russische tegenstand zat over het aanhalen van de banden tussen de EU en Oekraïne, stelt het EU-subcomité voor Buitenlandse Zaken van het Britse Hogerhuis. ‘Er was een sterk element van ‘slaapwandelen’ tijdens de huidige crisis; de lidstaten hebben zich laten verrassen door de gebeurtenissen in Oekraïne.’
Het Hogerhuiscomité doelt op het omstreden handelsverdrag tussen de EU en Oekraïne, dat eind 2013 zou worden getekend, maar door de toenmalige president Janoekovitsj overboord werd gezet ten gunste van een handelsakkoord met Moskou. Tegen dat besluit braken massademonstraties uit in Kiev, die uiteindelijk leidden tot de afzetting van Janoekovitsj, de bezetting van het Oekraïense schiereiland de Krim door Rusland en de separatistische opstand in het oosten.
In het rapport staat ook dat de EU en Groot-Brittannië te lang zijn uitgegaan van de ‘optimistische aanname’ dat Rusland op weg was om een democratie te worden. De oorzaak daarvan is volgens de Hogerhuisleden een gebrek aan specialisten en kennis over Rusland op Buitenlandse Zaken.
‘Het verlies aan collectieve analytische capaciteit heeft de mogelijkheden ondermijnd van de lidstaten om de politieke verschuivingen in Rusland te begrijpen, en daar een gezaghebbend antwoord op te formuleren’, concludeert het rapport. De EU heeft ‘het uitzonderlijke karakter’ van Oekraïne niet op waarde weten te schatten, stellen de Hogerhuisleden.
Ook Groot-Brittannië zelf heeft het in de Oekraïne-crisis lelijk af laten weten en is veel te passief en te weinig zichtbaar geweest, volgens het rapport. Dat stelt ook dat Londen een speciale verantwoordelijkheid heeft ten opzichte van Oekraïne, omdat de Britten in 1994 een van de ondertekenaars waren van het Memorandum van Boedapest.
In dat akkoord is afgesproken dat de territoriale integriteit en politieke zelfstandigheid van Oekraïne gegarandeerd zijn door de ondertekenaars, Rusland, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. In ruil daarvoor moest Oekraïne zijn kernwapenarsenaal opgeven, toen in grootte het derde ter wereld.