De aanpassingen die sociaaldemocratische ministers uit zeven EU-landen willen aanbrengen in het ontwerp-vrijhandelsverdrag met Canada (CETA) zijn een wassen neus.
Dat stelt Pia Eberhardt van het Corporate Europe Observatory, een Brusselse actiegroep die een leidende rol vervult in het protest tegen investeringsbescherming in handelsverdragen met Canada en de VS.
Om de verdragen te redden en tegemoet te komen aan de bezwaren in met name Duitsland tegen de speciale regeling voor geschillen tussen investeerders en staten (ISDS), stellen de zeven ministers, onder wie Liliane Ploumen, onder meer een nieuw ‘mechanisme’ in het vooruitzicht in de vorm van een Handels- en Investeringshof met een permanent secretariaat.
Op die manier zou de transparantie worden vergroot en wordt het mogelijk om hogere integriteitseisen te stellen aan de rechters. Het huidige ontwerpakkoord met Canada, dat als model dient voor het nog te sluiten akkoord met de VS, voorziet in arbitrage door advocaten die per zaak worden aangewezen.
Dit arbitragesysteem, dat nu al bestaat in honderden bilaterale investeringsverdragen, roept veel weerstand op. Volgens vooral links georiënteerde partijen en lobbygroepen is de potentiële schade die overheden in de geschillenprocedures kunnen oplopen, zo groot, dat ze beleidsmaatregelen of wetgeving achterwege laten.
Volgens Eberhardt is er vooral sinds de eeuwwisseling sprake van een explosieve stijging van het aantal aangebrachte zaken. Uit cijfers van VN-organisatie Unctad blijkt dat er steeds meer zaken worden aangemeld. Er zijn inmiddels bijna 600 procedures bekend.
Hoewel Eberhardt de instelling van een internationaal hof in principe toejuicht, is het volgens haar oneigenlijk om dit te verkopen als oplossing voor de problemen rond CETA of TTIP, zoals het beoogde verdrag met de VS heet. ‘Dat is een rookgordijn. De oprichting van een internationaal gerechtshof regel je niet in een paar maanden. De Commissie en de Canadese regering zijn bezig met het ‘opschonen’ van de verdragsteksten, maar hebben al duidelijk gemaakt dat er geen wezenlijke veranderingen meer mogelijk zijn.’ Ze acht het ook uitgesloten dat dit nog in TTIP kan worden geregeld.
De Europese Commissie heeft de onderhandelingen met de VS over ISDS opgeschort in afwachting van de uitkomst van een consultatieronde, waarvan de resultaten onlangs naar buiten zijn gebracht. Een grote meerderheid van de reacties was afwijzend. EU-commissaris Cecilia Malmström (handel) moet nog officieel bekendmaken hoe en of de onderhandelingen met de VS op dit punt verder zullen gaan.
De liberale Zweedse staat daarbij onder curatele van eerste vicevoorzitter en sociaaldemocraat Frans Timmermans. Die heeft van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker de opdracht gekregen de tegensputterende S&D-fractie mee te krijgen. Het voorstel van de sociaaldemocratische ministers, met daarbij zwaargewichten als de Duitse vice-bondskanselier Sigmar Gabriel, de Française Nicole Bricq en de Italiaan Carlo Calenda, dient daarbij als voorzet.
Volgens de tegenstanders is investeringsarbitrage in zijn huidige vorm onverenigbaar met de rechtsstaat. ‘Wetgevers en rechters staan macht af aan geschillenbeslechters die daarvoor rijkelijk worden beloond en dus grote financiële belangen hebben bij het systeem. De geheimhouding maakt dat extra problematisch’, zegt Gus van Harten, een Canadese hoogleraar die zich heeft gespecialiseerd in investeringsrecht.
Lees dit artikel van Rik Winkel verder op het Financieele Dagblad
NB: Vandaag is door 375 maatschappelijke organisaties uit heel Europa een open brief verzonden naar europarlementsleden. Overigens zijn daar maar negen Nederlandse organisaties bij. De aandacht in ons land voor de vrijhandelsverdragen is betreurenswaardig. Te moeilijk waarschijnlijk, en ach, democratie, wat is dat ook weer?