De beleidselite is ongeloofwaardig. Die wil dat iedereen de buikriem aanhaalt, behalve de elite zelf. Dat leidt tot een electorale opstand in Zuid-Europa.
De verwachte overwinning van de uitgesproken linkse partij Syriza bij de komende Griekse verkiezingen heeft in Brussel, diverse Europese hoofdsteden en tal van krantencommentaren al tot een reeks van scherpe reacties geleid. Grondtoon: hoe durven ze! En: hoe is dat mogelijk?!
Uitgerekend Juncker, die twintig jaar lang het belastingparadijs Luxemburg runde en zo – net als overigens Nederland – jarenlang andere EU-staten, waaronder Griekenland, van hun wettige belastinginkomsten heeft beroofd, blies hoog van de toren, gepaard aan waarschuwingen voor opstekend ‘populisme’. Die verbaasde reacties zeggen echter vooral meer over al die van gewone burgers vervreemde politici en commentatoren dan over de Grieken en de mensheid in het algemeen.
Het is namelijk eerder verbazingwekkend dat Syriza niet op een nog veel grotere winst kan rekenen, en ook elders in Europa de middenpartijen nog niet veel meer in de problemen zijn gekomen. De Grieken worden geacht dankbaar te zijn voor met enorme bezuinigingen gepaard gaande ‘hervormingen’ die vanuit Brussel zijn opgelegd, waardoor het nu met het land beter heet te gaan. Het punt is evenwel dat, zoals dat ook voor de gevolgen van diezelfde neoliberale bezuinigingskoers elders in Europa geldt, veel kiezers daarvan bar weinig merken; daarover heeft Dimitris Pavlopoulos al het nodige aan behartigenswaardigs gezegd (O&D, 2 januari).
Wat de bezuinigingen voor hen politiek onacceptabel maakt, is dat zij onevenredig de gewone werkende bevolking treffen. Net als die van de huidige rechtse Belgische regering, die om die reden begrijpelijk tot massale protesten en stakingen hebben geleid, waarover in het zelfingenomen Nederland nogal meewarig is gedaan. Waar gewone Grieken er gemiddeld een kwart in inkomen op achteruit zijn gegaan – dus een aanzienlijk hoger percentage dan de afgesproken inkomensafhankelijke zorgtoeslag die in 2012 bijna de VVD deed ontploffen – merkt de bovenlaag er weinig van. Griekse reders zijn zelfs wettelijk van belasting vrijgesteld en dreigen bij het tegendeel naar elders te verkassen. De elite zorgt in Europa namelijk vooral goed voor zichzelf.
Die ongelijke behandeling van de belangen van bevolking versus bovenlaag in crisistijd vormt de kernoorzaak van de opkomst van ‘populistisch’ rechts en links, en het tanende aanzien van de elite, die zich de afgelopen eeuw zelden zo ongegeneerd zelfzuchtig heeft getoond als vandaag. Dat is namelijk niet alleen een Grieks probleem of een Belgisch. Voor Nederland geldt dat ook.
De sprekende voorbeelden spatten je de afgelopen maanden van de krantenpagina’s tegemoet.
Lees deze column van Thomas van der Dunk verder op de Volkskrant