Kiezers in de randgemeenten en kleinere steden voelen zich genegeerd door ‘progressief Nederland’. Geen wonder dat veel blanke kiezers boos worden en hun stem laten horen, zegt electoraal onderzoeker Josse de Voogd.
Waarschijnlijk kent niemand de Nederlandse kiezer beter dan ‘electoraal geograaf’ Josse de Voogd (32). Als klein jongetje vroeg hij zich al af waarom kiezers in Callantsoog bij het ene stembureau op de VVD stemden en bij het andere op het CDA. ,,Wat bleek? In het VVD-deel van het dorp woonden veel marinegezinnen. In het CDA-deel meer ouderen.”
De Voogd, die werkt als zelfstandig onderzoeker en als docent aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), maakte van onderzoek naar kiespatronen zijn specialisatie. En hij komt tot opmerkelijke conclusies: ,,Weet je waarom links telkens de landelijke verkiezingen verliest? Omdat zij zich richten op de inwoners van de grote steden: rijke blanken in de binnensteden en allochtonen in de armere wijken.
Maar de grote steden vertegenwoordigen slechts een klein deel van de stemmen. Potentiële PvdA-kiezers wonen in de randgemeenten en kleinere steden: in Tiel en Oosterhout, Vlaardingen, Etten-Leur. Daar worden verkiezingen gewonnen. De VVD begrijpt dat, dat is de partij van die kleine gemeenten en de suburbs, de voorsteden.”
Het is een zondagavond in een rustige wijk in Utrecht. De Voogd legt een kleine, door hem getekende landkaart van Nederland op tafel. Hij legt een lineaal scheef over de kaart: van linksboven naar rechtsonder, met ruwweg de A2 als scheidslijn. ,,Het deel rechts, het noord-oosten, is politiek stabiel. Maar in de randgemeenten van het linkerdeel, het zuid-westen, woedt een politieke veenbrand. Daar lopen de kiezers massaal over naar de PVV en soms naar de SP.”
Wat in die regio’s gaande is, zegt De Voogd, de onvrede die er heerst, dat wordt in Den Haag en door sommige collega-onderzoekers slecht begrepen.