Visieloos geschater

De euforie in de Brusselse bubbel was vorige week zondag kort maar hevig. Om half zes ’s middags maakte commissievoorzitter Juncker via Twitter zijn felicitaties aan de nieuwe Oostenrijkse president wereldkundig.

Volgens Juncker was de overwinning van Van der Bellen niet alleen een Oostenrijkse zaak maar ging ze heel Europa aan. En dat was omdat Van der Bellen zich had ingezet voor ‘Europese waarden’ en ‘eenheid’.

Bont maakte een uur later Martin Schulz het. In de eerste tweet meldde hij dat Van der Bellen had gewonnen dankzij zijn pro-Europese campagne. In de tweede dat diens overwinning een dodelijke slag had toegebracht aan het ‘benepen nationalisme en anti-Europeanisme van nostalgische populisten’. Om kwart voor acht voegde Donald Tusk zich in het Twitter-koor. Volgens hem waren felicitaties op hun plaats omdat de verkiezing van Van der Bellen ‘blijvende Europese eenheid’ zou betekenen.

Drie uur later verwierpen de Italianen de grondwetswijzigingen waar premier Renzi zijn politieke lot aan had verbonden, bleek het ‘benepen nationalisme’ van de ‘nostalgische populisten’ nog even springlevend als ervoor, en verstomden de felicitaties aan het adres van het Europese politieke establishment van de commentatoren en journo’s net zo snel als ze hadden opgeklonken.

Ik breng het in herinnering omdat het iets belangrijks onthult over de politieke kaste.

Lees deze column van Ewald Engelen verder op de Groene

Verschuiving macht van West naar Oost verbrijzelt Europese illusies

Interview met Financial Times-columnist Gideon Rachman – In Easternisation (Londen 2016) schetst Financial Times-columnist Gideon Rachman hoe de macht in de wereld van West naar Oost verschuift. ‘Er komen heel moeilijke vragen op ons af.’

Donald Trumps verkiezing en de Brexit worden vaak verklaard uit onvrede van westerse kiezers met aspecten van de mondialisering. In uw boek gaat u in op een andere trend: de dominantie van het Westen nadert haar einde. Is er een verband?
‘Ja. Trumps slogan is Make America great again. Hij haakt aan bij een gevoel van Amerikanen dat er iets misgaat en in Trumps analyse is Amerika’s neergang verbonden aan de opkomst van Azië. Steve Bannon, zijn consigliere, zei: ‘We hebben de Amerikaanse middenklasse verwoest en een Aziatische middenklasse gecreëerd’. Hij zet de conventionele wijsheid van het westerse establishment dat de opkomst van Azië een win-winsituatie was op zijn kop. De vraag nu is of Trump de logica van deze redenering volgt en zal proberen de Amerikaanse markt te sluiten.’

Misschien verklaart onze rijkdom waarom we die machtsverschuiving in de wereld niet goed zien.
‘Als je naar India gaat, krijg je geen wow-effect. In China ook niet. Je raakt in India onder de indruk van de armoede, net als vroeger. Het voelt niet als de toekomst. Wat we niet zien, is dat ze per hoofd arm zijn, maar in totaal heel rijk. Rond 2050 kan India de grootste economie ter wereld worden, met de grootste bevolking.’

De manoeuvreerruimte voor westerse politici lijkt heel klein te zijn geworden. Kiezers willen nationale macht terug.
‘Take back control, is de slogan bij Brexit. Dat is geen mythe, maar het is ook niet helemaal waar te maken. Groot-Brittannië kan de controle terugkrijgen door uit de EU te stappen. Of wij de gevolgen prettig zullen vinden, dat zullen we nog merken.’

De machtsverschuiving naar het oosten gaat niet alleen over economie of militaire uitgaven.
‘In mijn boek citeer ik de Indiase intellectueel Pankaj Mishra: ‘Honderden miljoenen mensen in samenlevingen met een geschiedenis van onderwerping aan Europa en Amerika ontlenen veel plezier aan het vooruitzicht hun vroegere meesters te vernederen.’ De wereld is 500 jaar gedomineerd door de witte man. En als je uit India komt of China, moet het enerverend zijn in een periode te leven waarin die dominantie ten einde komt. Dat voel je daar heel sterk.’

We hebben wellicht een vertekend beeld van de ‘internationale gemeenschap’. Toen Rusland de Krim annexeerde, vonden wij dat een complete breuk met de internationale orde. Maar grote landen als Brazilië, India en China veroordeelden het niet.
‘Wij vinden dat we internationale normen hooghouden en zij denken dat we een internationale orde verdedigen die in ons voordeel werkt; en een rationalisering is voor machtsstructuren die ons goed uitkomen. Er is heel veel scepsis over het idee van universele waarden die door iedereen gehuldigd worden.’

Amerika, China, India, Japan, Rusland, Turkije – ze hebben nu allemaal nationalistische leiders.
‘Die kant gaan we op. Het was ook een typisch Europese illusie dat de natiestaat zijn tijd heeft gehad. Dat was zelfs in Europa nooit helemaal het geval, al kwamen ze daar het verst.’

Lees dit interview door Arnout Brouwers verder op de Volkskrant

Blame the identity apostles – they led us down this path to populism

With its over-defensive advocacy of minorities, the left has jeopardised half a century of liberalism

I have no tribe. I have no comfort blanket, no default button that enables me to join the prevailing hysteria and cry in unison, “Of course, it’s all the fault of X.” Meanwhile we everywhere see the familiar landscape clouding over. There are new partings of the ways, disoriented soldiers wandering the battlefield, licking wounds. The liberal centre cannot hold. It cries with Yeats, “What rough beast, its hour come round at last, / Slouches towards Bethlehem to be born?”

I confess I find all this somehow exhilarating. Cliches of left and right have lost all meaning, and institutions their certainty. Even in France and Italy, European union is falling from grace. A rightwing US president wins an election by appealing to the left. In Britain, Ukip can plausibly claim to be supplanting Labour. A Tory prime minister attacks capitalism, while Labour supports Trident. Small wonder Castro gave up and died.

Conventional wisdom holds that it is the “centre left” that has lost the plot. The howls that greeted Brexit, Donald Trump and Europe’s new right are those of liberals tossed from the moral high ground they thought they owned. Worse, their evictors were not the familiar bogeys of wealth and privilege, but an oppressed underclass that had the effrontery to refer to a “liberal establishment elite”.

Paul Krugman, field-marshal of an American left, stood last week on his battered tank, the New York Times, and wailed of Trump’s voters: “I don’t fully understand this resentment.” Why don’t the poor blame the conservatives? He had to assume the answer lay in the new Great Explanation, the politics of “identity liberalism”. He is right. It is 20 years since the philosopher Richard Rorty predicted that a Trump-like “strong man” would emerge to express how “badly educated Americans feel about having their manners dictated to them by college graduates”.

This prediction has now gone viral. Likewise, the historian Arthur Schlesinger warned that a rising campus intolerance, of “offence crimes” and “political correctness”, would endanger America’s national glue, its collective liberal consciousness.

The latest guru on the “what Trump means” circuit is the US political psychologist Jonathan Haidt. Conversing with Nick Clegg at an Intelligence Squared event in London last week, he was asked over and again the Krugman question: “Why did poor people vote rightwing?” The answer was simple. There is no longer a “right wing”, or a left. There are nations and there are tribes within nations, both growing ever more assertive.

Lees deze column van Simon Jenkins verder op The Guardian

When and why nationalism beats globalism

And how moral psychology can help explain and reduce tensions between the two.

What on earth is going on in the Western democracies? From the rise of Donald Trump in the United States and an assortment of right-wing parties across Europe through the June 23 Brexit vote, many on the Left have the sense that something dangerous and ugly is spreading: right-wing populism, seen as the Zika virus of politics. Something has gotten into “those people” that makes them vote in ways that seem—to their critics—likely to harm their own material interests, at least if their leaders follow through in implementing isolationist policies that slow economic growth.

Most analyses published since the Brexit vote focus on economic factors and some version of the “left behind” thesis—globalization has raised prosperity all over the world, with the striking exception of the working classes in Western societies. These less educated members of the richest countries lost access to well-paid but relatively low-skilled jobs, which were shipped overseas or given to immigrants willing to work for less. In communities where wages have stagnated or declined, the ever-rising opulence, rents, and confidence of London and other super-cities has bred resentment.

A smaller set of analyses, particularly in the United States, has focused on the psychological trait of authoritarianism to explain why these populist movements are often so hostile to immigration, and why they usually have an outright racist fringe.

Globalization and authoritarianism are both essential parts of the story, but in this essay I will put them together in a new way. I’ll tell a story with four chapters that begins by endorsing the distinction made by the intellectual historian Michael Lind, and other commentators, between globalists and nationalists—these are good descriptions of the two teams of combatants emerging in so many Western nations. Marine Le Pen, the leader of the French National Front, pointed to the same dividing line last December when she portrayed the battle in France as one between “globalists” and “patriots.”

But rather than focusing on the nationalists as the people who need to be explained by experts, I’ll begin the story with the globalists. I’ll show how globalization and rising prosperity have changed the values and behavior of the urban elite, leading them to talk and act in ways that unwittingly activate authoritarian tendencies in a subset of the nationalists. I’ll show why immigration has been so central in nearly all right-wing populist movements. It’s not just the spark, it’s the explosive material, and those who dismiss anti-immigrant sentiment as mere racism have missed several important aspects of moral psychology related to the general human need to live in a stable and coherent moral order. Once moral psychology is brought into the story and added on to the economic and authoritarianism explanations, it becomes possible to offer some advice for reducing the intensity of the recent wave of conflicts.

Lees dit essay van Jonathan Haidt verder op The American Interest

De boze stemmer

Kiezers in de randgemeenten en kleinere steden voelen zich genegeerd door ‘progressief Nederland’. Geen wonder dat veel blanke kiezers boos worden en hun stem laten horen, zegt electoraal onderzoeker Josse de Voogd.

Waarschijnlijk kent niemand de Nederlandse kiezer beter dan ‘electoraal geograaf’ Josse de Voogd (32). Als klein jongetje vroeg hij zich al af waarom kiezers in Callantsoog bij het ene stembureau op de VVD stemden en bij het andere op het CDA. ,,Wat bleek? In het VVD-deel van het dorp woonden veel marinegezinnen. In het CDA-deel meer ouderen.”

De Voogd, die werkt als zelfstandig onderzoeker en als docent aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), maakte van onderzoek naar kiespatronen zijn specialisatie. En hij komt tot opmerkelijke conclusies: ,,Weet je waarom links telkens de landelijke verkiezingen verliest? Omdat zij zich richten op de inwoners van de grote steden: rijke blanken in de binnensteden en allochtonen in de armere wijken.

Maar de grote steden vertegenwoordigen slechts een klein deel van de stemmen. Potentiële PvdA-kiezers wonen in de randgemeenten en kleinere steden: in Tiel en Oosterhout, Vlaardingen, Etten-Leur. Daar worden verkiezingen gewonnen. De VVD begrijpt dat, dat is de partij van die kleine gemeenten en de suburbs, de voorsteden.”

Het is een zondagavond in een rustige wijk in Utrecht. De Voogd legt een kleine, door hem getekende landkaart van Nederland op tafel. Hij legt een lineaal scheef over de kaart: van linksboven naar rechtsonder, met ruwweg de A2 als scheidslijn. ,,Het deel rechts, het noord-oosten, is politiek stabiel. Maar in de randgemeenten van het linkerdeel, het zuid-westen, woedt een politieke veenbrand. Daar lopen de kiezers massaal over naar de PVV en soms naar de SP.”

Wat in die regio’s gaande is, zegt De Voogd, de onvrede die er heerst, dat wordt in Den Haag en door sommige collega-onderzoekers slecht begrepen.

Lees het artikel van Wierd Duk verder op het AD

Het uur van de waarheid voor de Europese Unie

Populisme dat zich inlaat met nationalisme voedt de middelpuntvliedende krachten in de Europese Unie.

Na de opstand van de Griekse kiezers die vorige week Syriza aan de macht hielpen, was het dit weekend de beurt aan Podemos. In de straten van Madrid maakte deze beweging duidelijk dat ook het geduld van de Spaanse kiezers begint op te raken. Podemos gaat in de peilingen op kop en kan bij de verkiezingen dit jaar een serieuze bedreiging vormen voor enerzijds de door schandalen geplaagde regeringspartij Partido Popular en anderzijds de uitgebluste socialisten.

De kiezers in met name Zuid-Europa hebben genoeg van de bezuinigingspolitiek van de eurozone en laten zich steeds minder gelegen liggen aan de gevestigde partijen die tegen wil en dank die politiek in de praktijk brengen. Naarmate het economisch herstel langer uitblijft, de werkloosheid groeit en de schuldenlast steeds zwaarder drukt, neemt de overtuigingskracht van de zittende regeringen en de gevestigde partijen in de eurozone af. Dat zal blijken bij tal van verkiezingen die in 2015 in de EU worden gehouden.

Om aantrekkelijk te worden voor investeerders en om overeind te blijven in de mondiale concurrentieslag ontkomen de zuidelijke eurolanden er uiteindelijk niet aan om hun arbeidsproductiviteit flink te verhogen, de corruptie terug te dringen, effectief belasting te heffen en de bureaucratie aan te pakken. Aan zo’n programma kunnen links-populistische bewegingen als Syriza en Podemos in principe een wezenlijke bijdrage leveren.

Lees deze column van Hans Wansink verder op de Volkskrant