Moderne slaven houden onze globalisering overeind

Professor Jonathan Holslag gruwt van hoe de globalisering momenteel werkt. ‘De decadente Europese middenklasse is zijn eigen graf aan het graven’, waarschuwt hij. ‘Ze kan beter nadenken over hoe het anders kan.’

Op zijn Facebookpagina reageert professor Jonathan Holslag (VUB) op een reportage van ATV. Daarin komt een Roemeense truckchauffeur aan het woord die vertelt dat hij zijn werk haat en dat hij onverantwoord lang moet blijven rijden van zijn baas. ‘Ik wil ook naar huis kunnen gaan en mijn kinderen zien’, zegt de chauffeur met een krop in de keel. ‘Maar mijn twee kinderen hebben het geld nodig.’

De reportage heeft Holslag duidelijk geraakt. ‘Dit zijn de moderne slaven die onze globalisering overeind houden’, schrijft hij. ‘De katoenplukkers in Tadzjikistan die hun eigen natuur kapotmaken om onze T-shirts te kunnen produceren, de Aziatische arbeidsters die aan 1 euro per dag onze rommelwinkels vullen, de Filipijnse matrozen die de containerschepen bemannen, de Roemeense truckers die de containers naar onze warenhuizen brengen, de arbeiders van Fernand Huts die zonder vast contract alles in dozen mogen stoppen en de winkelbediendes die de meuk eveneens aan een hongerloon aan de gezapige Europese middenklasse mogen verkopen.’

Blame the identity apostles – they led us down this path to populism

With its over-defensive advocacy of minorities, the left has jeopardised half a century of liberalism

I have no tribe. I have no comfort blanket, no default button that enables me to join the prevailing hysteria and cry in unison, “Of course, it’s all the fault of X.” Meanwhile we everywhere see the familiar landscape clouding over. There are new partings of the ways, disoriented soldiers wandering the battlefield, licking wounds. The liberal centre cannot hold. It cries with Yeats, “What rough beast, its hour come round at last, / Slouches towards Bethlehem to be born?”

I confess I find all this somehow exhilarating. Cliches of left and right have lost all meaning, and institutions their certainty. Even in France and Italy, European union is falling from grace. A rightwing US president wins an election by appealing to the left. In Britain, Ukip can plausibly claim to be supplanting Labour. A Tory prime minister attacks capitalism, while Labour supports Trident. Small wonder Castro gave up and died.

Conventional wisdom holds that it is the “centre left” that has lost the plot. The howls that greeted Brexit, Donald Trump and Europe’s new right are those of liberals tossed from the moral high ground they thought they owned. Worse, their evictors were not the familiar bogeys of wealth and privilege, but an oppressed underclass that had the effrontery to refer to a “liberal establishment elite”.

Paul Krugman, field-marshal of an American left, stood last week on his battered tank, the New York Times, and wailed of Trump’s voters: “I don’t fully understand this resentment.” Why don’t the poor blame the conservatives? He had to assume the answer lay in the new Great Explanation, the politics of “identity liberalism”. He is right. It is 20 years since the philosopher Richard Rorty predicted that a Trump-like “strong man” would emerge to express how “badly educated Americans feel about having their manners dictated to them by college graduates”.

This prediction has now gone viral. Likewise, the historian Arthur Schlesinger warned that a rising campus intolerance, of “offence crimes” and “political correctness”, would endanger America’s national glue, its collective liberal consciousness.

The latest guru on the “what Trump means” circuit is the US political psychologist Jonathan Haidt. Conversing with Nick Clegg at an Intelligence Squared event in London last week, he was asked over and again the Krugman question: “Why did poor people vote rightwing?” The answer was simple. There is no longer a “right wing”, or a left. There are nations and there are tribes within nations, both growing ever more assertive.

Lees deze column van Simon Jenkins verder op The Guardian

When and why nationalism beats globalism

And how moral psychology can help explain and reduce tensions between the two.

What on earth is going on in the Western democracies? From the rise of Donald Trump in the United States and an assortment of right-wing parties across Europe through the June 23 Brexit vote, many on the Left have the sense that something dangerous and ugly is spreading: right-wing populism, seen as the Zika virus of politics. Something has gotten into “those people” that makes them vote in ways that seem—to their critics—likely to harm their own material interests, at least if their leaders follow through in implementing isolationist policies that slow economic growth.

Most analyses published since the Brexit vote focus on economic factors and some version of the “left behind” thesis—globalization has raised prosperity all over the world, with the striking exception of the working classes in Western societies. These less educated members of the richest countries lost access to well-paid but relatively low-skilled jobs, which were shipped overseas or given to immigrants willing to work for less. In communities where wages have stagnated or declined, the ever-rising opulence, rents, and confidence of London and other super-cities has bred resentment.

A smaller set of analyses, particularly in the United States, has focused on the psychological trait of authoritarianism to explain why these populist movements are often so hostile to immigration, and why they usually have an outright racist fringe.

Globalization and authoritarianism are both essential parts of the story, but in this essay I will put them together in a new way. I’ll tell a story with four chapters that begins by endorsing the distinction made by the intellectual historian Michael Lind, and other commentators, between globalists and nationalists—these are good descriptions of the two teams of combatants emerging in so many Western nations. Marine Le Pen, the leader of the French National Front, pointed to the same dividing line last December when she portrayed the battle in France as one between “globalists” and “patriots.”

But rather than focusing on the nationalists as the people who need to be explained by experts, I’ll begin the story with the globalists. I’ll show how globalization and rising prosperity have changed the values and behavior of the urban elite, leading them to talk and act in ways that unwittingly activate authoritarian tendencies in a subset of the nationalists. I’ll show why immigration has been so central in nearly all right-wing populist movements. It’s not just the spark, it’s the explosive material, and those who dismiss anti-immigrant sentiment as mere racism have missed several important aspects of moral psychology related to the general human need to live in a stable and coherent moral order. Once moral psychology is brought into the story and added on to the economic and authoritarianism explanations, it becomes possible to offer some advice for reducing the intensity of the recent wave of conflicts.

Lees dit essay van Jonathan Haidt verder op The American Interest

De boze stemmer

Kiezers in de randgemeenten en kleinere steden voelen zich genegeerd door ‘progressief Nederland’. Geen wonder dat veel blanke kiezers boos worden en hun stem laten horen, zegt electoraal onderzoeker Josse de Voogd.

Waarschijnlijk kent niemand de Nederlandse kiezer beter dan ‘electoraal geograaf’ Josse de Voogd (32). Als klein jongetje vroeg hij zich al af waarom kiezers in Callantsoog bij het ene stembureau op de VVD stemden en bij het andere op het CDA. ,,Wat bleek? In het VVD-deel van het dorp woonden veel marinegezinnen. In het CDA-deel meer ouderen.”

De Voogd, die werkt als zelfstandig onderzoeker en als docent aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), maakte van onderzoek naar kiespatronen zijn specialisatie. En hij komt tot opmerkelijke conclusies: ,,Weet je waarom links telkens de landelijke verkiezingen verliest? Omdat zij zich richten op de inwoners van de grote steden: rijke blanken in de binnensteden en allochtonen in de armere wijken.

Maar de grote steden vertegenwoordigen slechts een klein deel van de stemmen. Potentiële PvdA-kiezers wonen in de randgemeenten en kleinere steden: in Tiel en Oosterhout, Vlaardingen, Etten-Leur. Daar worden verkiezingen gewonnen. De VVD begrijpt dat, dat is de partij van die kleine gemeenten en de suburbs, de voorsteden.”

Het is een zondagavond in een rustige wijk in Utrecht. De Voogd legt een kleine, door hem getekende landkaart van Nederland op tafel. Hij legt een lineaal scheef over de kaart: van linksboven naar rechtsonder, met ruwweg de A2 als scheidslijn. ,,Het deel rechts, het noord-oosten, is politiek stabiel. Maar in de randgemeenten van het linkerdeel, het zuid-westen, woedt een politieke veenbrand. Daar lopen de kiezers massaal over naar de PVV en soms naar de SP.”

Wat in die regio’s gaande is, zegt De Voogd, de onvrede die er heerst, dat wordt in Den Haag en door sommige collega-onderzoekers slecht begrepen.

Lees het artikel van Wierd Duk verder op het AD

The closing of the liberal mind

ll that seemed solid in liberalism is melting into air. In Europe the EU struggled for over seven years to reach a trade deal with Canada, one of the most “European” countries in the world; at the same time, banking crises are festering in Italy and Germany and the continuing migrant crisis continues to strengthen far-right parties. In Britain Jeremy Corbyn’s strengthened hold over Labour following an ill-considered attempt to unseat him has reinforced a transformation in the party that reaches well beyond his position as leader. At a global level, Vladimir Putin is redrawing the geopolitical map with his escalating intervention in Syria, while the chief threat to the repressive regime Xi Jinping is building in China appears to be a neo-Maoist movement that harks back to one of the worst tyrannies in history. A liberal order that seemed to be spreading across the globe after the end of the Cold War is fading from memory.

Faced with this shift, liberal opinion-formers have oscillated between insistent denial and apocalyptic foreboding. Though the EU is barely capable of any action, raddled remnants of the old regime – Ed Miliband, Clegg, Mandelson, “the master” himself – have surfaced to demand that Brexit be fudged and, in effect, reversed. Even as the US election hangs in the balance, many are clinging to the belief that a liberal status quo can be restored. But Trump’s presidential campaign has already demolished a bipartisan consensus on free trade, and if he wins, a party system to which his Republican opponents and Hillary Clinton both belonged will be history. Dreading this outcome and suspecting it may yet come to pass, liberals rail against voters who reject their enlightened leadership. Suddenly, the folly of the masses has replaced the wisdom of crowds as the dominant theme in polite discourse. Few ask what in the ruling liberalism could produce such a debacle.

The liberal pageant is fading, yet liberals find it hard to get by without believing they are on what they like to think is the right side of history. The trouble is that they can only envision the future as a continuation of the recent past. This is so whether their liberalism comes from the right or the left. Whether they are George Osborne’s City-based “liberal mainstream”, or Thatcherite think tanks, baffled and seething because Brexit hasn’t taken us closer to a free-market utopia, or egalitarian social democrats who favour redistribution or “predistribution”, an entire generation is finding its view of the world melting away under the impact of events.

Today’s liberals differ widely about how the wealth and opportunities of a market economy should be shared. What none of them question is the type of market globalisation that has developed over the past three decades. Writing in Tribune in 1943 after reviewing a batch of “progressive” books, George Orwell observed: “I was struck by the automatic way in which people go on repeating certain phrases that were fashionable before 1914. Two great favourites are ‘the abolition of distance’ and ‘the disappearance of frontiers’.” More than 70 years later, the same empty formulae are again being repeated. At present, the liberal mind can function only to the extent that it shuts out reality.

It is not surprising that there is talk of ­entering a post-liberal moment.

Lees dit essay van John Gray verder op de New Statesman

Verzet tegen een koudere wereld

Dat de mensen die te hoop lopen tegen het Ceta-handelsverdrag of het Oekraïneverdrag zich niet door honderden pagina’s verdragtekst hebben heengeploegd, maakt hun verzet nog niet ongefundeerd. Laat de elite nu eindelijk naar ze luisteren, voor het écht misgaat.

Voor het associatieverdrag met Oekraïne geldt niet veel anders dan voor Ceta, zegt Jan Luiten van Zanden. Een nee-stem tijdens het referendum van dit voorjaar was geen afwijzing van het pak papier waarin Europa en Oekraïne afspreken zich nader te verbinden. Het was een symbolisch verzet tegen een wereld die steeds kouder wordt.

Mensen voelen zich in de steek gelaten en ze hebben een punt, vindt de hoogleraar economische wereldgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Ouders en kinderen weten een ding zeker: volgende generaties krijgen het niet beter. Alle verhalen over de zegeningen van open grenzen en vrijhandel ten spijt, de administrateur, de heftruckchauffeur en de medewerker buitendienst zagen geen extra werk hun kant opkomen.

De afgelopen twintig jaar verdwenen er juist banen naar Azië of ze werden weggeautomatiseerd. Vaste aanstellingen veranderden in flexcontracten van zes maanden of een jaar. Wat kwam er wel hun kant op? Problemen met minderheden, want die trokken hun buurten binnen.

Hun tegenstem was een symbolisch verzet, meent Van Zanden, tegen een elite die globalisering predikt, maar zich onvoldoende druk maakt over het feit dat niet iedereen ervan profiteert.

“Zestig procent van de stemmers wees het verdrag met Oekraïne af. Dan krijgt het kabinet zo’n duidelijk signaal en dan laat het een half jaar niets van zich horen”, zegt Van Zanden. In het zicht van de deadline – de Tweede Kamer had op 1 november duidelijkheid gewild – wrong premier Rutte zich alsnog in bochten om kool en geit te sparen. Van Zanden: “Kansloos, bij voorbaat. Hij kan het niet goed doen. Hij zal in Brussel nooit zeggen ‘we blokkeren dat hele verdrag’. En zo voedt hij het ongenoegen onder de nee-stemmers. Het wordt alleen maar erger op deze manier. Je wordt er soms een beetje somber van, ja.”

Lees dit artikel van Lidwien Dobber verder op Trouw

Wees er maar zeker van: die middenklasse, zij gaat eraan

Zelden heb ik zo’n oprechte aanklacht tegen wat er mis gaat in onze economie gezien. Een Roemeense vrachtwagenchauffeur werd aan de kant van de snelweg door de Antwerpse televisie naar zijn mening gevraagd over zijn beroep. “Ik haat deze job. Ik wil ook naar huis gaan en mijn kinderen kunnen zien, maar mijn kinderen hebben geld nodig om naar school te kunnen gaan.”

Dit zijn de moderne slaven die onze globalisering overeind houden: de katoenplukkers in Tajikistan die hun eigen natuur kapot maken om onze T-shirts te kunnen produceren, de Aziatische arbeidsters die aan één euro per dag onze rommelwinkels vullen, de Filipijnse matrozen die de containerschepen bemannen, de Roemeense truckers die de containers naar onze warenhuizen brengen, de arbeiders van Fernand Huts die zonder vast contract alles in dozen mogen stoppen en de winkelbediendes die de meuk eveneens aan een hongerloon aan de gezapige Europese middenklasse mogen verkopen.

Lees deze column van Jonathan Holslag verder op De Morgen

Neoliberalisme heeft extremistisch-nationalisme opgeroepen

Door de noden van grote delen van de bevolking stelselmatig te negeren, heeft de zittende beleidselite de tegenkrachten opgeroepen die nu overal de beschaafde naoorlogse democratische consensus op de proef stellen.

De komende deglobalisering’. Onder die titel schreef ik hier op 4 augustus 2009 een column – een klein jaar na het uitbreken van de kredietcrisis die, vanwege het politieke onvermogen om het bancaire gezwel dat zich na drie decennia neoliberale doordrijverij had ontwikkeld te temmen, daarna steeds meer de interne Europese harmonie is gaan ontwrichten. En toen moest de vluchtelingencrisis nog komen.

Kort samengevat: de globalisering roept tegenkrachten op die politiek steeds sterker worden omdat de blijde boodschap van de globaliseringsprofeten dat iedereen van open grenzen beter wordt, met reden steeds minder wordt geloofd. Het aantal verliezers van de globalisering, of het aantal mensen dat bang is binnenkort tot de verliezers te gaan behoren, is intussen zodanig toegenomen dat hun boosheid electorale orkaankracht heeft bereikt, in Europa én Amerika.

Xenofobe extremistisch-nationalistische partijen zijn in veel EU-lidstaten aan de winnende hand – na (in chronologische volgorde) Denemarken, Nederland, Frankrijk, Hongarije, Zweden, Polen en Duitsland nu ook in Oostenrijk. De politieke instabiliteit, waartoe dit leidt, herinnert aan de jaren dertig.

Centraal thema binnen het kiezersverzet vormt het verlies aan zekerheid, zowel sociaal-economisch als sociaal-cultureel, omdat de prijs voor mondiale grenzeloosheid – minder salaris en meer migranten – niet in de villawijken, maar in de volkswijken wordt betaald. Alleen al een blik op de electorale plattegrond van Wenen maakt het politieke gevolg daarvan duidelijk: de keuze voor Hofer of Van der Bellen is sterk gekoppeld aan een welvaartskloof.

Die electorale orkaan kon iedereen daarmee zien aankomen, maar de voortekenen ervan zijn lang genegeerd, omdat de globaliseringswinnaars er geen financieel baat bij hadden om die voortekenen te zien en dus in een kosmopolitische roes bleven verkeren.

Kern van het probleem: het is op zich best plausibel dat door de globalisering het totale BNP gestegen is, maar dit vrij abstracte, in zekere zin oncontroleerbare en onmeetbare gegeven staat tegenover het zeer concrete verlies van banen onder lager opgeleiden als gevolg van wereldwijde concurrentie. Die maakt het voor de directeur mogelijk een Amerikaans hoog salaris te claimen, terwijl hij tegen de monteur kan zeggen dat hij het met een Albanees laag salaris moet doen.

Dat geldt dus ook voor het TTIP.

Lees deze column van Thomas van der Dunk verder op de Volkskrant