ECB lost Grieks probleem op met mediterrane boekhoudkunsten

Het was monetair econoom Edin Mujagić die ons erop wees, in de Heineken-zaal van Hotel l’Europe naast de Amsterdamse Munt. Nederland mag een maand lang niet meestemmen op de vergadering van de ECB, we hebben plaats moeten maken voor jongste euroland Litouwen. En uit deze briefing van Fitch Ratings kunnen we ondubbelzinnig opmaken wat er op korte termijn gaat gebeuren: omdat de politiek er niet in slaagt een Grieks faillissement af te wenden moet de ECB het maar doen. Dat is vooral vervelend voor Nederland, dat er net deze maand niets over te zeggen heeft.

Mujagić beschrijft het als volgt. ‘Vroeger, dus voor het eurotijdperk, duurde de Nederlandse monetaire soevereiniteit een kwartiertje. Als de Bundesbank een rentebesluit aankondigde, mocht Nederland zelf een persberichtje schrijven en erover praten, maar na een kwartier was het al duidelijk dat Nederland de stap zou volgen’. De Gulden was al gekoppeld aan de Mark, tot zover de onafhankelijkheid van de Nederlandse centrale bank. Nu hebben we een vertegenwoordiger in het ECB dus feitelijk hebben we sinds de invoering van de euro als klein land meer in de melk te brokkelen, niet waar?

Think again.

Lees dit artikel van Arno Wellens verder op 925

DNB waarschuwt voor risico op luchtbel aandelenmarkt

Beleggers in aandelen en obligaties laten zich de laatste jaren meer beïnvloeden door het beleid van centrale banken dan door economische ontwikkelingen. Het op grote schaal laten drukken van geld jaagt de beurskoersen naar nieuwe recordhoogten. Maar die beursrecords worden niet gerechtvaardigd door de veel gematigder ontwikkelingen in de ‘echte’ economie.

Dit concludeert De Nederlandsche Bank (DNB) donderdag in een nieuwe marktanalyse op haar website. Het woord ‘zeepbel’ wordt nergens genoemd, maar DNB vestigt wel de aandacht op het feit dat de huidige relatie tussen aandelen- en obligatiekoersen erg abnormaal is. Historisch gezien bewogen deze effecten zich altijd in tegenovergestelde richting. Obligaties doen het goed als beleggers risico willen mijden, terwijl aandelen juist in waarde stijgen als beleggers méér risico willen nemen.

Maar op dit moment stijgen zowel de aandelen- als de obligatiekoersen, stelt DNB vast. Tegelijkertijd dalen de prijzen van grondstoffen al sinds 2011. De grondstoffenprijzen hebben volgens DNB ‘een sterk verband met de reële economie’. Dat geldt dus blijkbaar niet voor de prijzen van aandelen en obligaties. Met andere woorden: de huidige aandelen- en obligatiekoersen hebben weinig te maken met die ‘echte’ economie.

De oorzaak legt DNB bij de centrale banken, die sinds de kredietcrisis van 2008 biljoenen euro’s nieuw geld aan de financiële sector hebben uitgedeeld. Dit beleid van ‘kwantitatieve verruiming’ (het uitbreiden van de geldhoeveelheid in de economie) werkt dus marktverstorend. De topman van DNB, Klaas Knot, is daarom zeer kritisch over kwantitatieve verruiming. Tegen de zin van Knot en vier andere ECB-bestuurders is ook de Europese Centrale Bank in maart begonnen met grootschalige geldcreatie. De ECB gaat de komende anderhalf jaar 1,1 biljoen euro extra in omloop brengen.

Al voordat de ECB dit besluit in januari nam, wees Knot op de gevaren ervan. In het Duitse weekblad Der Spiegel distantieerde hij zich er bij voorbaat van: ‘Ik ben bang dat dit plan ongewenste bijwerkingen heeft. Ik vrees dat we met zulke interventies de prijzen van diverse beleggingen zodanig verstoren, dat deze niet meer aansluiten bij de economische werkelijkheid.’

Lees dit artikel van Yvonne Hoffs verder op de Volkskrant

Klaas Knot moest vandaag wel erg diep bukken voor Mario Draghi

Mooi staaltje ambtenarees in Frankfurt vandaag. De officiële persverklaring van de ECB staat hier. Mannen zijn er niet goed in, tussen de regels doorlezen, maar in dit document en de antwoorden tijdens de persco zit twee erg duidelijke subliminal messages. Een: Die €1.080.000.000.000 komt nooit meer terug maar zo hebben we het probleem over de schutting van de volgende generatie kunnen kiepen. Twee: Klaas Knot was furieus over deze diefstal dus Draghi heeft hem tijdens de vergadering de deur gewezen.

In de tekst hierboven staat het niet maar toch hebben we het Draghi horen zeggen: per keer dat een failliete staat nieuwe schuldbewijzen gaat verkopen neemt de ECB daar een stukje vanaf. Volgens Draghi zijn markten veel te pessimistisch in hun pricing van staatsobligaties dus met gedrukt geld wordt die fout gecorrigeerd. Tot zover het idee van een markteconomie. Maar van elke uitgifte zal de ECB maar 25% kopen, en van elk failliet land mag de ECB nooit meer dan 33% van de schuld bezitten.

Slechts een scherpe journalist stelt de vraag: waarom?

Lees dit artikel van Arno Wellens verder op 925

Ook de moeite waard:

Reactie van Sybrand Buma (CDA)die aan duidelijkheid niets te wensen over laat (audio)

Economen Jaap van Duijn en Geert Noels maken korte metten met de beslissing van de ECB (video)

En deze tweet van Wim de Bie is briljant:

President DNB zegt niet categorisch ‘nee’ tegen de opkoop van staatsobligaties

Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank, heeft ernstige bedenkingen bij de plannen van ECB-president Mario Draghi om de geldpers aan te zetten. Hij zal daar tijdens de volgende ECB-vergadering alleen onder strikte voorwaarden mee instemmen, laat Knot blijken in een interview met de Volkskrant.

Het is de politiek die moet beslissen over het verdelen van budgettaire risico’s binnen de eurozone. Niet wij (het ECB-bestuur – red.). Zij zijn gekozen volksvertegenwoordigers en bestuurders, wij zijn technocraten…. Zolang de Europese politiek niet bereid is meer risico’s in de eurozone te delen, past het ons niet om via de achterdeur zelf zo’n besluit te nemen.’

Knot schaart zich met deze uitspraak onder de sceptici in het ECB-bestuur, de factie die liever niet wil dat de Europese Centrale Bank op grote schaal staatsobligaties van eurolanden gaat opkopen. Een meerderheid in het 25-koppige ECB-bestuur stuurt daar juist nadrukkelijk op aan. Op 22 januari, de datum van de volgende bestuursvergadering, zal waarschijnlijk een besluit vallen.

De ECB-bestuurders die voor het opkopen van staatsschulden zijn, zien dit als enige manier om de Europese economie uit het moeras te trekken en de inflatie te verhogen. Alleen door veel staatsobligaties te kopen kan de ECB snel honderden miljarden euro’s ‘gratis geld’ in de economie pompen. De voorstanders van deze ‘kwantitatieve verruiming’ gaan ervan uit dat de (al zeer lage) rentes op de Europese staatsschulden nog verder dalen als de ECB zich als koper op deze markt meldt. Overheden zijn dan geld kwijt aan rente en hebben dan meer ruimte om te investeren. De euro zal verzwakken ten opzichte van andere valuta. Daarvan zal de Europese export profiteren. De geldstroom uit Frankfurt zal de inflatie opjagen, waardoor staatsschulden sneller wegsmelten. Veel economen vinden inflatie een betere manier om van schulden af te komen dan bezuinigen.

Voor Klaas Knot heeft dit plan vooral nadelen. Hij vreest dat de eurolanden met hoge schulden hun hervormingsplannen op een laag pitje zetten als de ECB hun staatsschulden opkoopt. Knot in de Volkskrant: ‘In Noord-Europa blijft een diep wantrouwen bestaan over de bereidheid van Zuid-Europa om pijnlijke binnenlandse hervormingsmaatregelen te nemen en zo economisch sterker te worden. Wat dan dreigt is een transferunie waarbij structureel geld gaat van noord naar zuid. Dat is natuurlijk nooit de bedoeling geweest.’

Lees van Yvonne Hofs verder op de Volkskrant waarom die transferunie er toch gaat komen

Vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard

Dit waren de woorden van DNB-president Klaas Knot vanochtend, tijdens een interview met RTL.

Knot sprak deze woorden naar aanleiding van een vraag of het vertrouwen van ‘de financiële markten’ in de euro nu wel voldoende hersteld was. Dat vertrouwen langzaam opgebouwd wordt, maar als een renpaard kan verdwijnen is een waarheid als een koe natuurlijk, maar zegt het ook iets over de euro als adequaat functionerend enig wettig betaalmiddel in de eurozone? Nee natuurlijk. De positie die Knot inneemt is de positie van Merkel cum suis: hervormen, bezuinigen en betere gezamenlijke afstemming van macro-economisch beleid vormen de sleutelwoorden van Knot.

Zoals onze oudgediende morgen bij de DDS Finance sectie zal laten zien, is het maar zeer de vraag of de euro en de eurozone wel zo stabiel zijn als Knot c.s. ons willen laten geloven. Knot is niet de onafhankelijke centrale bankier, die hij zou moeten zijn, maar een verlengstuk van de europolitiek. Maar je kan van de goede man toch ook niets anders verwachten?, hoor ik u verzuchten. Hij is toch met handen en voeten gebonden aan het beleid, dat zijn baas, Mario Draghi, namens de ECB voor hem uitstippelt? Dat klopt inderdaad, en dat maakt de rol die de ECB momenteel speelt, als navigator van de politieke koers van de eurozone, juist buitengewoon discutabel en onwenselijk. De ECB wordt geacht een objectief monetair beleid te voeren, maar heeft zich nadrukkelijk ontpopt als de Bank voor Latijns Europa, dat is inclusief Frankrijk.

Lees dit artikel door Jean Wanningen verder op De Dagelijkse Standaard

Knot en Weidmann mede-verantwoordelijk voor sociale ellende in Zuid-Europa

Aldus Frits Bolkestein, gisteravond bij een speciale verkiezingsuitzending van Nieuwsuur.

Bolkestein doelde daarmee op de eerste plaats op de sociaal ontwrichte samenlevingen in Zuid-Europa ten gevolge van de euro (zie hier vanaf minuut 53). Hij herhaalde bovendien luid en duidelijk dat de muntunie was mislukt en noemde de euro een mislukte munt, waar we mee op zouden moeten houden.

Letterlijk zei de Bolk:

“De euro, de Europese monetaire unie is de oorzaak van de Griekse ellende, dat geldt trouwens ook voor Italië en ook voor Spanje. Dat is één van de redenen, misschien wel de belangrijkste reden, dat ik zelf van mening ben dat de euro mislukt is. De Economische monetaire Unie, de muntunie, is mislukt.”

Dat is duidelijke taal. Maar Bolkestein ging nog verder:

“We kunnen niet doorgaan, zoals nu, zonder dat er een radicale koerswijziging optreedt. De Europese Unie is mislukt (Bolkestein bedoelde natuurlijk te zeggen: de Europese Monetaire Unie), de basis daarvan is, zoals ze het in het Engels zeggen, ‘one-size-fits-all’, één interest (rente, red.) voor alle 18 landen, de muntunie, maar dat strijdt met de werkelijkheid: one-size-fits-none. Misschien moet je zeggen ‘one-size-fits-one’, namelijk Duitsland. (…) We kunnen zo niet doorgaan, de euro zorgt voor sociale ellende in de Europese periferie. En zij die vinden, zoals Klaas Knot en Weidmann van de Bundesbank, dat we door moeten gaan met de euro zijn mede-verantwoordelijk voor de sociale ellende in Griekenland, in Italië en in Spanje.”

Het is duidelijk, dat Bolkestein het helemaal heeft gehad met de euro. Maar hij heeft nog meer kritiek op de EU.

Lees dit artikel door Jean Wanningen verder op De Dagelijkse Standaard

Klaas Knot: schulden alle eurolanden gemeenschappelijk maken

De ECB beschermt zwakke eurolanden tegen de financiële markten. Mits ze snel orde op zaken stellen. Zo niet, dan dreigt er voor Europa een keuze tussen schuldenunie en euro-implosie.

De aanhoudende eurocrisis kweekt bij velen chagrijn of migraine. Zo niet bij bankpresident Klaas Knot. Het lijkt wel of de opvolger van Nout Wellink steeds lekkerder in zijn vel komt te zitten. Dinsdag moest de baas van de Nederlandsche Bank zich in de Tweede Kamer verantwoorden over het controversiële OMT-opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank. Knot was tijdens zijn optreden soeverein.

Overigens: verantwoording afleggen is tegelijkertijd niet de goede terminologie en toch weer wel. Naar de letter van hun mandaat zijn centrale bankiers onafhankelijk van de politiek. Ze kunnen doen en laten wat ze nodig achten voor prijsstabiliteit en rust in het financiële systeem.

Het dubbelslachtige zit in de financiële verknoping tussen lidstaten en centrale banken. Nederland als lid van de eurozone is enig aandeelhouder van de Nederlandsche Bank. Met zestien andere lidstaten is Nederland kapitaalverschaffer van de bank in Frankfurt. Verliezen die daar geleden worden, treffen ook de schatkist in Den Haag. Denk aan die € 60 mrd Griekse staatsobligaties die de ECB heeft opgekocht. Als Griekenland minder rente betaalt of minder aflost, kost dat de Nederlandse schatkist indirect geld.

Het is de PVV die deze ingebakken tweeslachtigheid blootlegt. Knot zit in het ECB-bestuur primair om het Nederlandse belang te vertegenwoordigen, vindt deze anti-Europapartij. Knoflookobligaties opkopen dient het belang van de hardwerkende Nederlander niet, om het maar eens op zijn Wilders te zeggen. Knot moet daarom zijn biezen pakken, zo eiste PVV-Kamerlid Barry Madlener onlangs.

Andere partijen in de Kamer slaan een veel mildere toon aan. Geen haar op hun hoofd die eraan denkt Knot de laan uit te sturen. Toch willen ook zij van de bankchef weten of het opkoopprogramma voldoende waarborgen bevat voor de vaderlandse welvaart. Mocht de Spaanse of Italiaanse rente ongezond hoog oplopen, dan is de ECB bereid obligaties uit die landen op te kopen. Volgens de wetten van vraag en aanbod stijgt dan de koers en daalt de rente.

Het controversiële aan het opkoopprogramma is drieledig. Vóór de zomer had Knot nog gesust dat het lopende opkoopprogramma bewust in coma werd gehouden. Het tweede discussiepunt is dat de ECB eigenlijk is opgericht om de inflatie in toom te houden, niet om zwakke eurolanden de winter door te helpen. Als de ECB obligaties opkoopt, komt er meer geld in de economie. Dan ‘schept’ de centrale bank extra geld en dus extra inflatie. Het derde twistpunt is of monetaire hulp van de ECB probleemlanden achterover laat leunen.

Om inflatie te voorkomen belooft de ECB dat ze het voor commerciële banken zó aantrekkelijk zal maken om overtollig geld te stallen in Frankfurt dat oplopende inflatie in de kiem wordt gesmoord.

Plus, zo bezweert Knot, landen die een handje geholpen willen worden door de ECB, moeten een aanpassingsprogramma afspreken met het Internationaal Monetair Fonds. Zij moeten zorgen dat de overheidsfinanciën op orde worden gebracht, luchtbellen uit de economie worden gehaald en dat hun economie weer concurrerend wordt. Anders koopt de ECB geen obligaties op en zit het schuldenland met een onbetaalbare rente.

Tot zover de theorie.

Lees verder op het Financieele Dagblad