Peter de Waard van De Volkskrant meent dat de euro onomkeerbaar is, water onder de brug, dus een parlementaire enquête naar die euro is zinloos. Edin Mujagic denkt dat de opstellers van de petitie, inclusief ondergetekende, een fundamenteel gebrek aan monetaire kennis hebben. Zou allemaal kunnen. En beide criticasters vallen ook nog eens over de kosten van de parlementaire enquête, misschien wel een paar miljoen euro. Het zijn argumenten die de kern van het probleem niet raken.
In een parlementaire democratie kan een politicus zich niet verschuilen achter het idee dat gedane zaken geen keer hebben. Dan is er immers ook nooit verantwoording. Dit is een gelegenheidsargument. Waarom steunt de VVD dan, bijvoorbeeld, wel een parlementaire enquête over de Fyra (schade: een miljoen of honderd) maar mag hetzelfde onderzoeksmiddel niet worden ingezet bij een schade die tweeduizend keer zo hoog is, vragen wij ons af. Ons Koninkrijk staat voor meer dan €200 miljard garant voor de schulden van andere landen.
We hebben deze vraag aan onder andere Edith Schippers voorgelegd, die zich om dezelfde reden (‘niet achteruit kijken’) tegen ons initiatief keerde. Zoals zo vaak wanneer wij graag een open, objectieve en inhoudelijke discussie willen voeren over dit onderwerp is het vervolgens oorverdovend stil. Zo komt De Waard niet verder dan een der ondertekenaars op zijn persoon (‘dandy’) aan te vallen. Laten we eens bij de inhoud blijven.
En water onder de brug? We staan op het punt in herhaling te vallen. Beide schrijvers hebben een enorme blinde vlek voor de immer doorgaande uitbreiding van de EU met landen die zelfs nog zwakker zijn dan Griekenland. Hoe zou het hen vergaan, eenmaal toegetreden tot de muntunie? Ze noemen dit punt niet eens in hun analyse. En beide auteurs hechten teveel belang aan de macht van de Tweede Kamer.
Mujagic lijkt ons een zeer intelligente econoom, dus we nemen zijn kritiek ter harte. Maar dat vinden we ook van Paul Krugman, of de 70 economen die in 1997 waarschuwden tegen de euro, in een ingezonden brief in de Volkskrant. Of Warren Buffett. Of Alan Greenspan. Enzovoort.
Kort gezegd schrijft die groep van 70 dat een muntunie tussen twee economisch ongelijkwaardige staten, de minder sterke zal benadelen. Duitsland heeft een op export gerichte economie die door innovatie en loonmatiging zeer concurrerend is. Hetzelfde geldt voor Nederland. Na het Akkoord van Wassenaar kwam het zogeheten Poldermodel, met constante loonmatiging tot gevolg. In Griekenland ontbrak deze beweging. Het gebrek aan kostenefficiëntie werd steeds opgevangen met een devaluatie van de Drachme. Met de komst van euro is dat mechanisme in een klap weggevaagd.
’De factor arbeid zal bij een crisis de klappen opvangen, met loonmatiging en verregaande flexibilisering’, vreesden de 70 economen. Maar De Waard en Mujagic weten het beter, in Griekenland is geen jeugdwerkeloosheid van 60%. In navolging van Paul Krugman (die het overigens over ’Eurogeddon’ heeft) gebruiken we in onze analyse de handelspositie in procenten van het sterkste en het zwakste euroland, respectievelijk Duitsland en Griekenland.