Eurocommissaris Cecilia Malmström schort het overleg op over een omstreden deel van TTIP, het vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS: het deel over conflictbeslechting, kortweg ‘ISDS’.
1. TTIP? ISDS?
De afkorting TTIP staat voor: Transatlantic Trade and Investment Partnership. Als het er ooit komt, wordt TTIP het grootste economische verdrag in de wereld. De EU en de VS zijn samen goed voor bijna de helft van het bruto mondiaal product en eenderde van de wereldhandel in goederen.
De letters ISDS staan voor Investor-State Dispute Settlement. Zo heten de regels in investeringsverdragen waarmee conflicten tussen bedrijven en landen worden beslecht. Een klagend bedrijf hoeft niet naar de plaatselijke rechtbank, maar kan kiezen voor private arbiters.
2. Waarom zijn de gesprekken over ISDS opgeschort?
Onder druk van de toenemende oppositie tegen TTIP besloot de Europese Commissie een jaar geleden haar burgers te raadplegen over ISDS. Daarvan werden maandag de resultaten gepubliceerd. Erg veel reacties waren er eigenlijk niet: 144 duizend, waarvan 97 procent voorgedrukte opinies van ngo’s. In Nederland waren het er nog geen vijfduizend. Als handtekeningenactie op internet zou je zeggen: mislukt. De actie ‘Een dier is geen ding’ kreeg november vorig jaar in no time 40 duizend handtekeningen bij elkaar.
Maar Europees commissaris Malmström heeft gebroken met de lijn van haar voorganger, de ijzervreter Karel De Gucht. Malmström concludeerde dat er in de EU ‘een enorme scepsis’ bestaat over ISDS. Ze organiseert dit voorjaar een Europese discussie met regeringen, vakbonden, ondernemersorganisaties en ngo’s. Zolang die discussie loopt, liggen de onderhandelingen over dit onderwerp stil.
3. Wat zijn de bezwaren tegen ISDS?
De belangrijkste zijn dat de procedure ondoorzichtig is; dat binnenlandse bedrijven er geen gebruik van kunnen maken; dat er tegen een beslissing geen beroep openstaat (daar wil Malmström ook iets aan doen). Bovendien blijkt er veel misbruik van de procedure te worden gemaakt. Zo vestigde Philip Morris een brievenbusfirma in Zwitserland zodat het als Zwitsers bedrijf een ISDS-procedure kon beginnen tegen Uruguay. Eis: 25 miljoen dollar (ruim 21 miljoen euro). Die brievenbustruc zou overigens in de ISDS-paragraaf van TTIP onmogelijk zijn.