Eurozone In Nederland hebben we het er liever niet over: meer bemoeienis van Europa. Een Duitse en Franse politicus willen dat wel. Meer Europa zou economische en sociale problemen oplossen.
Terug van weggeweest: het in Duitsland en Frankrijk graag gevoerde, maar door Nederlandse politici gevreesde debat over méér Europa. Met een opiniestuk in enkele Europese kranten, waaronder The Guardian, Die Welt en Le Figaro, heropenen de Duitse vicekanselier Sigmar Gabriel en de Franse minister voor Economische Zaken Emmanuel Macron de discussie over verdere integratie. Niet in alle 28 EU-landen, maar wel in de 19 landen van de eurozone.
Een oplossing van de Griekse crisis is volgens de twee sociaaldemocraten niet genoeg om de euro overeind te houden. Volgens Gabriel en Macron kent de huidige architectuur van de Economische en Monetaire Unie „ernstige zwakheden”. Die zouden ervoor hebben gezorgd dat de eurolanden economisch uit elkaar zijn gegroeid, dat de werkloosheid te hoog is en dat de politieke spanningen binnen en tussen landen zijn toegenomen.
Hun wenkend perspectief, een „economische en sociale unie”, omvat een paar gevoelige ideeën: Europees sociaal beleid, Europese belastingheffing, nieuwe Europese instituties. De eurozone nieuwe stijl moet beter beleid en meer stabiliteit opleveren. Ook willen ze meer Europees gevoel kweken: elke jongere moet op Erasmus-uitwisseling kunnen.
Een officieel Frans-Duits regeringsvoorstel is dit niet. Bij beide ministers speelt profileringsdrang mee: Gabriel leidt coalitiepartij SPD en de ambitieuze 37-jarige Macron wil hogerop. Ook willen de twee, als sociaaldemocratische vrienden, graag een progressief geluid laten horen.
Maar tegelijkertijd past het opinieartikel in een patroon: de toekomst van Europa staat weer op de agenda. EU-leiders praten eind deze maand op een top in Brussel over een „diepere” monetaire unie. Vooruitlopend op de top hebben de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president François Hollande samen een notitie geschreven die geheim is, maar waaruit het Duitse weekblad Die Zeit citeert.
Ook daarin is de teneur: meer integratie, maar alleen in het eurogebied, niet in de rest van de Europese Unie. Een Europa van twee snelheden dus. Merkel en Hollande bepleiten onder meer sterkere bevoegdheden voor de Europese Commissie voor economisch beleid in de eurozone.
De terugkeer van de discussie over de toekomst van Europa komt net op het moment dat het Verenigd Koninkrijk overweegt de Europese Unie te verlaten. De Britten houden er in 2017, of misschien al volgend jaar, een referendum over. Voorstellen voor een sterkere eurozone hoeven niet per se een probleem te zijn voor de Britten: zij hoeven als niet-euroland niet mee te doen. Maar de Frans-Duitse plannen kunnen door eurosceptische tabloids ook anders worden uitgelegd: als beginnende Europese superstaat waar je als Brit niks te zoeken hebt.
Wat staat er precies in de voorstellen van Gabriel en Macron?
» Economische en sociale unie
Dit is het meest sociaal-democratische element van het opiniestuk. De twee bepleiten „het samengroeien, waar nodig, van sociaal beleid en belastingen” in de eurozone. Met „overeenkomende, maar niet noodzakelijk gelijke minimumlonen” – een taboe, omdat sociaal beleid, en zeker het minimumloon, nu nationaal wordt geregeld. Ook Merkel en Hollande noemen volgens Die Zeit het minimumloon in hun voorstellen.
» Aparte begroting voor eurozone, via eurozonebelasting
Macron en Gabriel spreken voorzichtig van een „begrotingscapaciteit” voor de eurozone, naast de EU-begroting en de nationale begrotingen. Met de eurozonebegroting zou de economie moeten worden gestimuleerd „in lijn met de economische cyclus”. Waar moet het geld vandaan komen? Uit een eurozonebelasting, stellen de twee voor. Dat kan door een deel van een (nu nog nationale, maar dan Europees geharmoniseerde) bedrijfsbelasting aan de eurobegroting af te staan.
» Een Europees IMF
De eurolanden hebben al een noodfonds opgetuigd voor landen die in de problemen zitten, het ESM, waarin 500 miljard euro zit. In het Frans-Duitse plan wordt dit nu uitgebouwd tot een „volwaardig Europees Monetair Fonds”, zoals het Internationaal Monetair Fonds. Dit fonds heeft meer macht om zelfstandig, zonder bemoeienis van lidstaten, op te treden.
» Eurozoneparlement
Bij meer politieke beslissingen op eurozoneniveau hoort democratische controle, vinden de twee. Ze stellen voor om binnen het Europees Parlement een „groep” op te richten die alleen beslist over eurozaken. Ook Merkel en Hollande stellen zo’n miniparlement voor de eurozone voor.
» Iedereen op Erasmus
Veel studenten in het hoger onderwijs studeren een tijdje in een ander Europees land, het befaamde Erasmus-programma dat als een van de successen van de Europese samenwerking geldt. Macron en Gabriel willen nu „elke Europeaan die de leeftijd van 18 bereikt” de kans geven om een over de grens te kijken. Voor studie of stage.
Bron: NRC