Bij de verkiezingen in Dnjepropetrovsk strijden vooral tyconen om de macht.
Decennialang werkte Nina Ivanovna – blauw mutsje, tas van lakleer, warme mantel – bij een medicijnfabriek. Toen deed een raider een vijandig bod op de fabriek. Tien jaar lang vochten zakenmannen om de buit. Al die tijd was het salaris van Ivanovna onzeker. Nu overleeft ze van een schamel pensioen. “Hier winkelen is voor mij niet weggelegd”, wijst ze naar het winkelcentrum Most, waar de rijke inwoners van het Oost-Oekraïense Dnjepropetrovsk hun boodschappen doen.
Raiders zijn een overblijfsel van de roerige jaren negentig, toen voormalige partijbonzen en de maffia vochten om de staatsbedrijven van de ingestorte Sovjet-Unie. Raiders schuwen daarbij geweld of afpersing niet. De meest succesvolle zakenmannen werden oligarchen; steenrijke tyconen met eigen mediakanalen die de politiek en de rechterlijke macht controleerden.
Gisteren moest Ivanovna naar de stembus in Dnjepropetrovsk, waar de competitie tussen oligarchen groot is. Ze koos voor burgemeesterskandidaat Oleksandr Vilkoel, wiens campagne via de lokale media gesteund werd door de Oost-Oekraïense oligarch Rinat Achmetov, compagnon van oud-president Janoekovitsj. “Vilkoel was eerder gouverneur, dus hij heeft zijn zakken al gevuld”, zegt Ivanovna wat cynisch. “Dan hoeft hij niet nog meer te stelen.”
Jongere stemmers in Dnjepropetrovsk stemmen liever op Boris Filatov, de andere burgemeesterskandidaat. Niet dat ze positief over hem zijn: hij is immers bevriend met een andere oligarch met een twijfelachtige reputatie, Igor Kolomojski. “Maar het is de minst slechte optie”, zegt Anna Pajos, een blondine van in de twintig die bij een internetbedrijf werkt. Samen met haar vriend, Albert Badalian, brengt ze haar vrije weekenduren door op de Europese Boulevard in het centrum. “Zo is het nu eenmaal in de Oekraiense politiek”, legt hij uit. “De huidige machthebbers zijn er niet om mensen te helpen.”
De oudere generatie in Dnjepropetrovsk gelooft niet in verandering, vult Badalian aan. “Onze ouders leven nog steeds zoals ze tijdens de Sovjet-Unie leefden. Zij willen het liefst een sterke leider die voor hen zorgt.” Jongeren hebben dan ook meer mogelijkheden om actief te zijn. Binnenkort begint hij zijn baan als game-ontwerper, waarbij het startsalaris 600 dollar per maand is – vier maal zoveel als zijn vader momenteel verdient.
De beroerde salarissen in Oekraine houden het systeem van de oligarchie in stand, zegt Igor Petrovski, een bekende burgeractivist in Dnjepropetrovsk. “Gemeenteraadsleden verdienen 100 euro in de maand. Daar gaan goede mensen niet voor aan de slag.” En dus blijven niet alleen gemeenteambtenaren omkoopbaar, maar zijn ook rechters en aanklagers afhankelijk van oligarchen. “Zij verdienen hetzelfde salaris, maar rijden wel rond in de dikste auto’s.”