Drie jaar geleden heb ik mij ingeschreven bij een bekend sprekersbureau. Op verzoek van het bureau zelf overigens; zo gaat dat als je met je smoel op tv komt. Dat heeft mij sindsdien een slordige tienduizend euro opgeleverd.
Meestal waren het banken die mij uitnodigden, soms vermogensbeheerders, een enkele keer een verzekeraar. Mijn rol was steevast die van bankbasher. Niet dat het er iets toe deed: mijn naam diende slechts om de eigen ruimdenkendheid te etaleren.
Twee weken geleden heb ik me uitgeschreven. Aanleiding was een blog van Ada Colau, de lijsttrekker van de progressieve coalitie die afgelopen zondag de verkiezingen in Barcelona won. Onder de titel ‘Wel of niet lunchen met bankiers’ beschrijft zij hoe ze sinds haar lijsttrekkerschap wordt benaderd om te lunchen met prominente Spaanse bankiers die haar onder het genot van een goed glas wijn de bancaire kant van het verhaal willen laten zien.
Colau legt in haar blog haarfijn uit waarom zij dit soort uitnodigingen mijdt als de pest. Wie buiten het oog van pers en kiezers contacten onderhoudt met banken maakt een parodie van het democratische mandaat dat de kiezer de politicus heeft gegeven. Absolute transparantie is het wapen waarmee Barcelona en Comú, het platform dat Colau vertegenwoordigt, de democratische rot van vriendjespolitiek, draaideuren, lobbyen, omkopen en fraude te lijf gaat.
Democratie bestaat bij de gratie van twee basisnormen: scheiding der machten en externe controle door pers en wetenschap om de integriteit van het besluitvormingsproces te waarborgen. Veel babbelen we over het eerste: politici die zich bemoeien met zaken die nog onder de rechter zijn; fractiediscipline die het dualisme tussen parlement en kabinet schaadt; een te politieke rol voor de Eerste Kamer die het politieke primaat uitholt – gretig storten wij ons op dit soort quasi-staatsrechtelijke zaken.
Angstvallig zwijgen we over het tweede: journalisten die schnabbelen als dagvoorzitter; het ontbreken van een (verplicht) lobbyregister in Brussel en Den Haag; een niet-openbaar ledenbestand van Nieuwspoort, het Haagse debatcentrum waar ‘journalisten, overheid en belangenbehartigers zo graag de wegen kruisen’, zoals de website eufemistisch zegt; freelancers die journalistieke producties afwisselen met goed betaald pr-werk voor derden; politici die hun netwerk verzilveren door zich te verhuren aan banken, bedrijven en lobbyisten; redacteuren die van de ene op de andere dag opduiken als voorlichter of als perschef van de premier.
Lees deze column van Ewald Engelen verder op de Groene Amsterdammer >>>