Vijf vragen over geheimzinnig ‘handelsverdrag’ TTIP

Heel af en toe komt het Trans-Atlantisch Handels- en Investeringsakkoord (TTIP) in het nieuws. Waarom horen wij zo weinig over dit verdrag dat verstrekkende gevolgen kan hebben voor de Europese Unie (EU) en de Verenigde Staten?

1. Het TTIP?
Het TTIP staat voor het Trans-Atlantisch Vrijhandels- en Investeringverdrag. Het is een beoogde verdergaande samenwerking tussen de Europese Unie (EU), de Verenigde Staten, Canada en nog een aantal andere landen die al jaren wordt voorbereid en waarover sinds vorig jaar wordt onderhandeld. Het TTIP wordt door beide partijen gepresenteerd als een handelsverdrag. Er is nu al veel economisch handelsverkeer tussen Europa en de Verenigde Staten, een vrije handelszone zou die economische samenwerking kunnen versterken. Zo kunnen Europa en de VS, dat is de gedachte, een sterker handelsblok vormen in een concurrerende wereldmarkt.

2. Puur een handelsverdrag dus?
Niet helemaal. De reden voor de oprichting van het TTIP is niet alleen om een economisch, maar ook een geopolitiek blok te vormen tegen steeds machtiger wordende jongens als China en Rusland. Het TTIP is gebaseerd op het vrije handelsprincipe, maar zeker ook op de politieke waarden die de EU en Amerika verenigen: een vrije democratie met westerse waarden en normen. Eurocommissaris en voormalig minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans (PvdA) zei het vorig jaar in een speech op de Johns Hopkins Universiteit in Washington als volgt: ‘Het is heel simpel, zo lang we TTIP kunnen zien zoals het is: niet een vrijhandelsakkoord. TTIP is een geostrategische overeenkomst. Het is geen politieke overeenkomst. Het moet niet worden overgelaten aan mensen die alles weten over de manier waarop je kippen slacht. Het is iets dat politieke leiders moeten oppakken en waarover ze snel moeten beslissen. Als we TTIP hebben opgetuigd, zal het de spelregels wereldwijd veranderen. Want dan bepalen de VS en Europa de regels van het spel, en anderen zullen volgen, inclusief China, Japan en anderen.’

3. Hebben we er iets over te zeggen?
Uit de woorden van Timmermans blijkt al dat het TTIP niet iets is voor eenvoudige burgers. Daarmee komen we aan bij het grote nadeel: de TTIP is een volstrekt ondemocratisch vehikel. Hoewel de gevolgen enorm kunnen zijn en TTIP landen als Rusland en China verder van ons af kunnen drijven, wordt de kiezer niet betrokken bij het proces. John Hilary, directeur van de actiegroep War on Want, verwoordt het nog stelliger: ‘Het is een aanslag op de Europese en Amerikaanse maatschappij door transnationale corporaties’. De manier waarop de onderhandelingen in Brussel en Washington worden gevoerd, zijn bijna geheimzinnig te noemen. Journalisten en het publiek moeten het vaak doen met gelekte teksten of nauwelijks vindbare websites. Zoals Timmermans het al zei: het is niet de bedoeling dat het publiek zich bemoeit met deze ingewikkelde zaak.

Lees dit artikel van Servaas van der Laan verder op Elsevier