Luther legde de basis voor breuklijn Noord- en Zuid-Europa

Vijfhonderd jaar geleden ontstond de culturele breuklijn tussen Noord- en Zuid-Europa, toen Maarten Luther de grondslag legde voor de grote protestantse afscheiding van de Rooms-Katholieke Kerk. Die breuklijn wordt ook binnen de Europese Unie tot op de dag van vandaag gevoeld, schrijft Syp Wynia.

Er is een Europa van boter en een Europa van olijfolie. Er is een Europa van aardappels en er is een Europa van pasta, rijst of noedels. Er is een Europa van schaamte en een Europa van schuld. Er is een Europa dat getekend is door het katholicisme en een Europa dat getekend is door het protestantisme. Er is een Europa dat getekend is door het orthodoxe christendom en zelfs een stukje Europa dat getekend is door de islam. Er is ook een Germaans Europa, een Latijns Europa en een Slavisch Europa.

Delen van Europa voelen zich westers, andere voelen zich zuidelijk dan wel oostelijk. De grenzen van al die soorten Europa zijn getekend door ligging en klimaat en zijn vervolgens in eeuwen, of zelfs millennia, aangevuld door veroveraars en de godsdiensten die ze met zich brachten.

Europa is al veel te veel één markt

Noord- en Zuid-Europa Europa wacht een grote botsing, omdat het noorden zijn waarden opdringt aan het zuiden.

Het nu voor eventjes bezworen Griekse euro-drama is niet een toevallige, voorbijgaande eruptie, maar vormt een bescheiden voorbode van de onderliggende cultuurpolitieke clash die ons de komende jaren in nog veel grotere hevigheid te wachten staat, indien Brussel haar centralisatieplannen mocht doorzetten. Meer economische eenheid dwingt, als gevolg van concrete uniformerende maatregelen die die ene onbegrensde Europese binnenmarkt ten dienste staan, ook meer culturele eenheid af. Dat raakt dan aan de way of life, zoals die in de diverse natiestaten als essentieel voor de eigen identiteit wordt beleefd.

Nu Noord-Europa structureel economisch sterker is dan Zuid-Europa dringt de ene helft haar normen – en de daaraan gerelateerde levenswijze – op aan de andere. Zoals al is gebeurd op het monetaire vlak, wat in het Zuiden tot grote sociale problemen heeft geleid die de politieke stabiliteit ondermijnen. De protesten van de Franse boeren vormen er een voorbode van: zij krijgen de steun van de eigen regering, maar die weet niet wat ze, gezien de rigide Europese kaders, kan doen.

In de Volkskrant van 25 juli stond een leerzaam stuk van Peter Giessen over leven op z’n Frans, gewijd aan Nederlandse migranten die zich ginds ‘verlost voelen van de vervreemdende discipline van het Nederlandse arbeidsleven, met zijn vergadercircuit, steeds weer terugkerende reorganisaties en telkens opnieuw vastgestelde targets’.

Giessens constateringen kan men geografisch breder trekken. Scherp geformuleerd: in het protestantse Noorden is de door de elite uitgedragen moraal dat men leeft om te werken, in het katholieke Zuiden dat men werkt om te leven.

Lees deze column van Thomas van der Dunk verder op de Volkskrant >>>

Beetje hitte, en we zijn ineens net luie Zuid-Europeanen

Een paar dagen lang loopt de temperatuur een beetje op en heel Nederland raakt in het ongerede. Werkschema’s en schoolroosters worden aangepast, de spoorwegen dunnen de dienstregeling uit, een heus Nationaal Hitteplan wordt opgetuigd en iedereen klaagt overdag dat de hitte ondraaglijk is en ’s nachts dat het zelfs dan niet meer afkoelt.

Slapen lukt niet, de volgende dag werk je nóg minder en uit arren moede zoekt ieder het strand, het park, het terras of desnoods het eigen platje op. Het Bruto Nationaal Product moet maar even voor zichzelf zorgen; aan echte arbeid denkt nu zelfs de workaholic liever niet. Soms ben je, puffend en zonnebadend Nederland overziend, dezer dagen verbaasd dat er nog een BNP ís.

Dat het allemaal nog veel erger kan, beschreef correspondent Alex Tieleman deze week vanuit Madrid (link alleen voor abonnees). Daar loopt de temperatuur in de zomer gemakkelijk op tot boven de veertig graden. ’s Nachts komt ze niet ver beneden de dertig. En dat niet voor een paar dagen of een weekje, maar enkele maanden achtereen. Ik kom er regelmatig en kan het bevestigen. En dan is Madrid niet eens de heetste stad van Spanje.

In Nederland twitterde een journalist dat hij overwoog in het trapportaal te gaan slapen: de laatste plek in huis waar het, bij gebrek aan daglicht, nog een beetje koel was. Een andere twitteraar schreef verbaasd dat het nu wel prachtig weer was, maar hij intussen zat te werken in een verduisterd huis, met alle gordijnen toe om de hitte zoveel mogelijk te weren. Inderdaad, dat doen ze in Spanje ook; daar hebben ze er zelfs speciale luiken voor. Niet voor niets adviseerde de nieuwssite ‘Welingelichte kringen’: ‘Gedraag je vandaag als een Spanjaard en houd siësta. Zorg voor verkoeling, beperk inspanningen en blijf uit de zon’.

Lees deze column van Ger Groot verder op de Trouw >>>