De euro produceert haar eigen doodgravers…

…en 12 andere stellingen over de toekomst van Europa, door Peter Mertens.

Anderhalve maand na het Dictaat van Brussel is het tijd om een voorlopige balans op te maken. Dat doet Peter Mertens in een stuk dat leest als een grondige update van het Griekenlandhoofdstuk uit het boek ‘Hoe Durven Ze’ uit 2011. Mertens vat de situatie in 13 stellingen samen, met een scherpe kritiek op de Duitse machtsgreep over de Eurozone die sinds 2011 werd voorbereid. Maar hij eindigt optimistisch:”De Griekse ervaring heeft miljoenen Europeanen aan het denken gezet, en dat is een positieve zaak.”

1. Het Dictaat van Brussel zal als een boemerang in de Eurozone terugkeren

Het Dictaat van Brussel van 12 juli, waarbij de Griekse regering na 17 uur onderhandelingen ritueel aan het kruis werd genageld, heeft niets opgelost. Behalve de sociaaldemocraat Jeroen Dijsselbloem, Nederlands minister van Financiën, en de bekeerde separatist Johan Van Overtveldt, Belgisch minister van Financiën, is er in Europa niemand die daaraan twijfelt.

“Met de euro gaat het beter dan ooit”, verklaarde Jeroen Dijsselbloem op 14 juli aan de nieuwszender NOS. Dijsselbloem is voorzitter van de Eurogroep, de ministers van Financiën van de eurozone. Zijn uitspraak is surrealistisch, maar hoogmoed komt voor de val, ook voor Nederlandse sociaaldemocraten. Vroeg of laat zal het Dictaat van Brussel als een boemerang in het gezicht slaan van hen die het ontworpen hebben. Het Dictaat lost niets op aan de structurele ongelijkheden die van bij het begin in de Eurozone zijn ingebakken. Het lost niets op aan de ondraaglijke schuldencrisis die hier uit voortvloeide. Het lost niets op aan de structurele on-evenwichten in Europa en aan de interne bloedingen waarmee het continent te kampen heeft. En tot slot, de uitzichtloze situatie in Griekenland wordt er geen ene moer beter op. Het Dictaat van Brussel heeft slechts een deken over de bosbrand gelegd. Het is slechts een kwestie van tijd tot ook dit deken vlam vat.

Lees verder op Knack >>>

Willen wij de totale euro?

In plaats van op de schreden terug te keren, wordt in Brussel gekozen voor een volgende vlucht naar voren, gestapeld op de vorige.

Gokkers hebben, als ze verloren hebben, de neiging door te gokken om het verlies goed te maken. Her en der in regeringskantoren in Europa en in Brusselse vergaderzalen gebeurt iets soortgelijks rond de euro. Er wordt een nieuwe – zogenaamd laatste – gok gewaagd, in een poging de schade van de vorige goed te maken.

Het heeft ook iets van een groepje wandelaars. Ze slaan op goed geluk een mooie, veelbelovende weg in, die gaandeweg doodlopend lijkt te zijn. In plaats van terug te keren naar het punt waar ze de verkeerde afslag namen, proberen de wandelaars koppig de eenmaal ingeslagen weg aan te houden.

Er is nog een mechanisme gaande. Dat heet: Never waste a good crisis, grijp een (economische) crisis aan om plannen door te drijven die je er buiten crisistijd nooit doorheen had gekregen.

De gokker, de verdwaalde wandelaar, de crisis-benutting: het is allemaal van toepassing op wat er sinds het begin van de eurocrisis gaande is. Ook deze zomer wordt verder gegokt, verder gedwaald, en wordt de eurocrisis dankbaar aangegrepen voor ingrepen die anders geen schijn van kans hadden gemaakt.

Lees deze column van Syp Wynia verder op Elsevier >>>

Eurocrisis: hervormingen alleen zijn niet voldoende

Het beleid van Merkel koerst op ‘gleichschaltung’ van de eurozone economieën. Die moeten hervormen om structurele economische groei mogelijk te maken. Hervormingen als tovermiddel voor de crisis? Sommige zijn onvermijdelijk, maar hervormingen alléén lossen de fundamentele economische problemen niet op.

‘Hervormen, hervormen, hervormen,’ zo luidt het Brusselse mantra dat wordt uitgedragen door het triumviraat trojka, bestaande uit vertegenwoordigers van de Europese Commissie (EC), de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationale Monetaire Fonds (IMF). Met ‘hervormen’ wordt dan een keur aan maatregelen bedoeld, zoals: het verminderen van de regeldruk zowel bij het opstarten van nieuwe ondernemingen als bij bestaande ondernemingen; aanpassingen van de arbeidsmarkt, dat in de praktijk vooral betekent dat de huidige rechtspositie van werknemers verslechtert, met name waar het gaat om ontslagbescherming en ww-duur; beëindiging allerlei ‘beschermde’ beroepen (het moet makkelijker worden om tot een bepaalde beroepsgroep toe te treden); aanpassing van de pensioenen, dat in de praktijk neerkomt op verhoging van de pensioenleeftijd en lagere pensioenuitkeringen.

Lees dit artikel van Jean Wanningen verder op FTM >>>

Wanneer accepteert Brussel dat het Euro-project niet oneindig is

Na ‘n slechte deal over Griekenland is het tijd om Grexit en schuldsanering te accepteren, vindt Thomas von der Dunk.

Met het door veel media met een zucht van verlichting begroete dictaat van Brussel over Griekenland is Europa kapot. Het is, omdat het niets oplost en slechts uitstel van executie betekent, het slechtst denkbare flutakkoord dat gesloten had kunnen worden; een wurgcontract gebaseerd op volksverlakkerij en illusies met het doel om een onhoudbaar geworden idee-fixe te redden. De opgelegde bezuinigingen zijn economisch desastreus en de opgelegde hervormingen grotendeels onhaalbaar. Er wordt met alle obligate retoriek over nu aangegane verplichtingen om te ‘hervormen’ geen enkel structureel probleem opgelost omdat het onoplosbare karakter van de problemen hardnekkig wordt ontkend.

Een dictaat: de gang van zaken betekent het einde van de democratie in Griekenland. De uitkomst maakt duidelijk dat een EU-lidstaat in zware economische problemen elk recht op zelfbeschikking verliest. Brussel kan een complete uitverkoop van het nationale tafelzilver verlangen, waarover een volk zelf niets meer te zeggen heeft. Verkiezingen doen er niet toe; er wordt zelfs niet eens meer de schijn opgehouden dat dat wel zo zou zijn.

Europa kapot: de meest fundamentele les van twee wereldoorlogen was dat men geen landen en volkeren openlijk vernederen moet, omdat de wrok waarin dat resulteert de kiem legt voor nieuwe conflicten. Dat was de les van het vervolg op de Vrede van Versailles.

Een wurgcontract: van de Grieken wordt meer van hetzelfde verlangd, terwijl de vorige bezuinigingen de problemen alleen maar verder hebben vergroot. De staatsschuld is geëxplodeerd, het bruto binnenlands product met een kwart verminderd, de werkeloosheid verveelvoudigd, de armoede enorm gestegen. De pertinente onwil van de meeste Europese regeringen om op grond van de gebleken ineffectiviteit van het rigide neoliberale beleid van de afgelopen jaren de koers bij te stellen, zorgt ervoor dat uitvoering van het dictaat Griekenland nog verder zal ontwrichten, eerst sociaal, en dan politiek.

Volksverlakkerij: weliswaar moeten sommige politici, onder wie ook Nederlandse, nu eindelijk toegeven dat er nog heel wat geld naar de Grieken zal gaan, maar de door alle economen geconstateerde oninbaarheid van de steeds verder oplopende Griekse schuld durven zij nog niet publiekelijk te erkennen. Nog steeds houden zij stug vol dat die tot de laatste cent zal worden afbetaald. De waarheid van NRC-columnist Coen Teulings – met een schuld van duizend euro aan de bank heb jij een probleem; met een schuld van een miljoen heeft de bank een probleem – durft ook de Nederlandse regering niet aan de eigen kiezers te vertellen.

Illusies: de belofte van Tsipras dat Athene nu echt werk gaat maken van de hervormingen. Ruim twee eeuwen geleden zag men onder invloed van de Verlichting in dat onder dwang afgelegde bekentenissen een gering waarheidsgehalte bezitten; daarom is de gerechtelijke tortuur toen afgeschaft. Brussel heeft die voor politici weer ingevoerd. De beloftes van Athene zijn waardeloos, omdat Tsipras slechts de keuze had tussen vierendelen en de hongerdood.

Lees verder op het NRC

Er is een weg uit de Eurocrisis

Als de niet aflatende eurocrisis de afgelopen vijf jaar één ding duidelijk heeft gemaakt, dan is dat wel dat de muntunie niet alleen niet werkt, maar zelfs een bedreiging vormt voor de EU. Dat moet anders. En dat kan, de oplossing is er.

Om een stabiele samenleving te krijgen hebben mensen niet alleen een zekere welvaart nodig, en werk, en perspectief, maar ook hoop en vertrouwen. Dat laatste geldt zeer zeker ook voor investeerders en ondernemers die eigen of andermans kwartjes on the line zetten bij nieuwe investeringsprojecten. Wie echter kijkt naar de eurozone constateert dat er daar nogal wat schort aan deze modaliteiten.

Vooral in het zuiden van de eurozone heersen werkloosheid, armoede en een zorgwekkende uitzichtloosheid voor een hele generatie jonge mensen. Zonder perspectief op een baan trekken veel hoogopgeleiden dan ook weg naar elders. Uit pure noodzaak verlaten zij huis en haard, daarmee hun moederland opzadelend met een probleem: een toekomst zonder de intelligentsia – die het land is ontvlucht.

In de sterkere eurozone-economieën – waartoe Nederland nog steeds behoort – stijgt de werkloosheid ook. Hier zit het probleem niet zozeer in jeugdwerkloosheid, maar in werkloosheid onder vijf-en-veertig plussers. Wie op die leeftijd zonder baan komt te zitten heeft het weinig verheffende perspectief tot zijn dood zonder werk te blijven.

Lees dit artikel van Jean Wanningen verder op FTM >>>

The euro is a disaster for Finland and The Netherlands

The euro is a disaster even for the countries that do everything right. The euro might be worse for you than bankruptcy.

That, at least, has been the case for Finland and the Netherlands, which have actually grown less than Iceland has since 2007. Iceland, you might recall, basically went bankrupt in 2008.

Now, it’s true that Finland and the Netherlands have had their fair share of economic problems, but those should have been manageable. Neither country is a basket case, and both have done what they were supposed to do. In other words, they’ve followed the rules, and the results have still been a catastrophe. That’s because the euro itself is. Or, if you want to be polite, the common currency is “imperfect, and being imperfect is fragile, vulnerable, and doesn’t deliver all the benefits it could.” That was European Central Bank chief Mario Draghi’s verdict on Thursday.

So what’s happened to them? Well, just your run-of-the-mill bad economic news. It’s only a slight exaggeration to say that Apple has kneecapped Finland’s economy. Its two biggest exports were Nokia phones and paper products, but, as the country’s former prime minister Alex Stubb has said, the iPhone killed the former and the iPad killed the latter. Now, the normal way to make up for this would be to cut costs by devaluing your currency, except that Finland doesn’t have a currency to devalue anymore. It has the euro. So instead it’s had to cut costs by cutting wages, which not only takes longer, but also causes more economic damage since you have to fire people to convince them to take pay cuts. The result has been a recession longer than anything in Finland’s living memory, longer even than its great depression in the early 1990s. It hasn’t helped, of course, that the rules of the euro zone have forced Finland’s government to cut its budget at the same time that all this has been happening.

It’s been a different kind of story in the Netherlands.

Lees deze column van Matt O’Brien verder op The Wall Street Journal >>>

Varoufakis: Drukt Angela Merkel op de rode knop?

Varoufakis haalt nog een keer uit: Angela Merkel kan de crisis beëindigen. Drukt ze vandaag op de rode of de gele knop?

Volgens Gianis Varoufakis zetelt er een minotaurus in Wall Street. De Griekse ex- minister greep zijn vertrek aan voor een heruitgave van zijn boek uit 2001, onder de nieuwe titel ‘The Global Minotaur: America, Europe and the future of the Global Economy’. Hierin ontleedt hij – in ronkende metaforen – de crisis in de eurozone, vanaf de grote beurskrach van 1929 via de geboorte van de wereldminotaurus in 1970 tot aan de huidige wereldcrisis waarin de minotaurus wankelt en Europa met zich mee dreigt te sleuren in z’n val.

Vandaag haalde de Griekse ex-minister nog één keer uit in The Guardian met zijn visie op de crisis en de oplossing. Varoufakis noemt het ‘Bankroetocratie’. En dat is volgens hem evenzeer een Europees probleem als een Amerikaanse ‘uitvinding’. Maar de Amerikanen hoeven tenminste niet te zwoegen onder de ontwerpfouten van de eurozone. “Stel je hun chagrijn eens voor als de inwoners van zwaar getroffen staten (bijvoorbeeld Nevada of Ohio) zich zorgen zouden moeten maken over de dodelijke omhelzing tussen de schulden van hun staat en de verliezen van de banken die er gevestigd zijn.”

Bovendien hoeven de Amerikanen het niet op te nemen tegen een, volgens Varoufakis, tot op het bot verdeelde centrale bank, laat staat tegen de neiging van de Duitse centrale bank om de zwaarst getroffen delen van de unie (= de eurozone) te behandelen als vreemde landen die fiscaal gewaterboard moeten worden tot ze ophouden de wetten van de macro-economie te gehoorzamen.

Lees verder op Trouw

Waarom Geert Wilders gelijk heeft over de euro

De euro disciplineert helemaal niemand. Een zwakke economie krijgt door de euro alle kans op de pof te leven. De muntunie is mislukt, dat is duidelijk, vindt Yvonne Hofs. Er zit niets anders op dan die af te bouwen.

Ja, u leest het goed: dit wordt een betoog dat de PVV-leider met plezier zal lezen. Wilders roept al jaren dat de euro een misbaksel is. Hij beweert ook dat Nederland en Duitsland beter af zullen zijn als ze de gulden en de D-mark weer invoeren. Beide beweringen zijn waar. Maar omdat ze worden verkondigd door een populist dan wel rechts-extremist, worden Wilders’ opinies door het zogenaamd weldenkende deel van de bevolking haast gedachteloos als onzin afgedaan.

Voor aanhangers van de euro is het een zegen dat euroscepsis per definitie wordt weggezet als een ‘foute’ mening. Terwijl euroscepsis gewoon een kwestie is van gezond verstand. De euro is een misbaksel, omdat negentien (laat staan nog meer) zeer verschillende economieën, politieke culturen en soevereine staten niet één munt kunnen delen zonder enorme politieke en economische offers te brengen.

Supporters van Griekenland en de euro negeren politieke en economische realiteiten. Ze lijken bevangen door een naïef vooruitgangsgeloof waarin keiharde machtspolitiek geen rol speelt. Maar in het echte leven speelt dat soort politiek wel een rol, een cruciale zelfs.

Hun argumentatie staat bol van de denkfouten. Eentje die vaak te berde wordt gebracht is dat de Randstad toch ook Limburg structureel subsidieert. Dus waarom zouden Nederland en Duitsland Griekenland niet kunnen subsidiëren? Simpel. Omdat Limburg niet onbeperkt schulden kan aangaan op kosten van de Randstad. Limburg kan geen staatsobligaties uitgeven.

Griekenland is een soevereine staat die kan beslissen de Olympische Spelen te organiseren en de 9 miljard euro die daarvoor nodig is te lenen. In een transferunie ervaart Griekenland geen enkele prikkel zijn staatsschuld binnen de perken te houden. Zolang Griekenland in de eurozone verblijft, zullen geldschieters het land veel meer geld willen lenen dan als het eruit stapt. De geldschieters weten dan immers dat ze hun vordering altijd kunnen verhalen op Duitsland.

Daarom daalde de rente op de Griekse staatsschuld (en die van Italië, Spanje en Portugal) zo sterk nadat deze landen bij de eurozone kwamen. Op schulden van eurolanden zit een impliciete Duitse staatsgarantie. De euro heeft het perverse effect dat zwakke euro-economieën goedkoop schulden kunnen maken, omdat ze het wanbetalingrisico op de sterke landen kunnen afschuiven.

Lees dit geweldige artikel van Yvonne Hofs verder op de Volkskrant >>>