De consensus onder zelfbenoemde ‘kwaliteitsmedia’ is dat de uitdagers van de status-quo met hun leugens, hun minachting voor ‘feiten’, hun groffe politieke stijl en hun smakeloze retoriek hebben gebroken met de waarden van de Verlichting die het verschil tussen beschaafd en onbeschaafd, geschoold en ongeschoold, volwassen en pueriel, serieus en kolderiek, rationeel en emotioneel markeren. En dus niet serieus hoeven te worden genomen.
Door Ewald Engelen
Neem de berichtgeving over Trump. Het frame is dat de man incompetent, incapabel, impulsief en een pathologische narcist is – en vervolgens publiceren ‘kwaliteitsmedia’ alleen nog nieuws dat dat frame staaft. Ter meerdere eer en glorie van de eigen (en hun lezers’) voortreffelijkheid. En ter debilisering van zijn aanhangers – wat onder een aantal schrijvende doctorandussen de vraag heeft opgeroepen of we niet te veel democratie hebben, onder het motto: stemrecht alleen voor ons-soort-mensen.
Een fraai staaltje van dit soort tenenkrommende zelfgenoegzaamheid stond eerder deze maand in De Groene Amsterdammer. Onder de ironische titel ‘Feiten zijn ouderwets’ hield de hoofdredacteur van de Britse Guardian een hartstochtelijk pleidooi voor de aloude kwaliteitsmedia die de ‘zuiverheid’ van het publieke debat zouden garanderen en de ‘vervuiling’ ervan door de opiniegetto’s van de sociale media moesten tegengaan.
De zelffelicitaties waren niet van de lucht. Onder verwijzing naar de ‘leugens’ van het Brexit-kamp bestond Katharine Viner het de volgende zin te schrijven: ‘Nu zijn we gevangen in een serie verwarrende gevechten tussen tegengestelde krachten: waarheid en bedrog, feit en gerucht, vriendelijkheid en wreedheid; tussen de weinigen en de velen, de aangeslotenen en de vervreemden; tussen het open platform van het web, zoals zijn architecten dat voor zich zagen, en gesloten netwerken als Facebook en andere sociale media; tussen een geïnformeerd publiek en een misleide menigte.’
En het was duidelijk waar Viner en haar Guardian thuis hoorden: het kamp van ‘waarheid’, ‘feit’, ‘vriendelijkheid’, de ‘weinigen’, de ‘aangeslotenen’, het ‘open web’ (voor het gemak vergetend dat het internet ooit een Koude-Oorlogwapen van het Pentagon was), en de ‘geïnformeerden’ – daarmee implicerend dat alles wat niet voor kwaliteitsmedia schrijft en geen kwaliteitsmedia leest per definitie grossiert in leugenachtigheid, wreedheid, ongeïnformeerdheid en (mijn term) ‘cognitieve agorafobie’.
Het wasemt oligarchische sentimenten.