Nederland, voor alles pleitbezorger van de grote bedrijven. En waarom niet met open vizier? Wel, omdat u natuurlijk in 2017 weer uw legitimerende kruisje moet zetten op een stembiljet. Zodat men daarna weer voor jaren de belangen van burgers kan negeren en de eigen goddelijke gang kan gaan. Tenslotte moet geld rollen en de banencarrousel blijven draaien.
Nederland maakt zich met vier andere Europese landen in Brussel sterk voor de invoering in de gehele EU van een omstreden arbitragesysteem tussen staten en investeerders, zo blijkt uit een vertrouwelijke notitie. De lobby is opmerkelijk, omdat Nederland in het openbaar juist pleit voor hervorming en beperking van deze fel bekritiseerde vorm van investeringsbescherming.
Het gelekte document werd donderdag naar buiten gebracht door een internationale coalitie van maatschappelijke organisaties, waaronder het Amsterdamse Transnational Institute (TNI). Met een dergelijk arbitragesysteem (in jargon ISDS geheten, Investor-to-State Dispute Settlement) kunnen bedrijven snel en buiten de reguliere rechtsgang om claims indienen als ze zich gedupeerd voelen door overheidsbeleid. Zulke arbitrage is ook het heetste hangijzer bij de huidige onderhandelingen met de VS over het transnationale handelsverdrag TTIP.
Europese bedrijven die in andere EU-landen zaken doen genieten rechtszekerheid op basis van de regels voor de interne markt. Bij conflicten moeten zij de normale, doorgaans tragere rechtsgang volgen. Niet-Europese bedrijven uit landen waarmee de EU handelsverdragen heeft, kunnen wél gebruik maken van de hierin standaard opgenomen arbitrage. Volgens Nederland, Finland, Oostenrijk, Frankrijk en Duitsland kan dat tot oneerlijke concurrentie leiden.
In hun notitie pleiten de vijf ervoor om de arbitrage Europa-breed in te voeren, zodat Europese bedrijven er óók toegang krijgen. Gebeurt dat niet, zo waarschuwen ze, dan zou dat „prikkels” kunnen veroorzaken om investeringen te verplaatsen naar „buiten de EU”. „Het functioneren van de interne markt zal gecompromitteerd raken.”
Roeline Knottnerus van TNI ziet hierin „een diskwalificatie van de rechtsstaat” en van de interne-markt-regels in de EU. Het kan tot nieuwe discriminatie leiden, want een Europees bedrijf dat niet grensoverschrijdend opereert „moet zich maar behelpen met de gewone rechtsgang”. TNI pleit voor de complete afschaffing van dergelijke arbitrage, omdat de dreiging van claims een verlammende werking op overheidsbeleid zou hebben en bedrijven teveel macht geeft.