Denemarken mag morgen naar de stembus om te beslissen over deelname aan het justitiebeleid van de Europese Unie.
Directe aanleiding voor het referendum is Europol: Denemarken doet namelijk niet op alle terreinen mee met de EU, maar werkt wel nauw met ‘Europa’ samen. Het probleem is dat het Verdrag van Lissabon (2009) bepaalt dat Europol volgend jaar verandert van een internationale in een supranationale organisatie, bestuurd door de EU-ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken. Dit betekent dat Denemarken door zijn ‘opt-out’ op justitiegebied niet zomaar meer kan meedoen. Premier Rasmussen schreef daarom een referendum uit waarin de Denen wordt gevraagd het parlement de macht te geven om zelf te bepalen bij welk Europees beleid Denemarken aanhaakt. Een meerderheid van het parlement heeft al aangekondigd Denemarken na een ‘ja’ op 22 beleidsterreinen toe te laten treden tot de EU.
Volgens opiniepeilingen had de ja-campagne weinig reden zich zorgen te maken. Totdat de asielcrisis in september escaleerde en het ‘Wir schaffen das’ van kanselier Merkel in buurland Duitsland ongeloofwaardiger begon te klinken. Via Deens grondgebied zochten vluchtelingen hun heil in Zweden, maar ook daar kunnen ze de toestroom niet meer aan. Ondertussen wees de machtige Deense Volkspartij, van wiens gedoogsteun premier Rasmussen afhankelijk is, erop dat het parlement bij een ‘ja’ in het referendum ook zou mogen beslissen over toetreding tot het Europese asiel- en migratiebeleid. Een grote meerderheid ziet dat niet zitten. Rasmussen zei meteen dat altijd per referendum zou worden beslist, maar niet iedereen gelooft dat.
De drie nee-partijen verwijzen daarbij naar het referendum over Deense toetreding tot de euro in 2000. De regering waarschuwde toen voor de economische schade van een ‘nee’, terwijl een meerderheid van de bevolking, gezien de recente problemen met de euro, nog altijd content is met de Deense kroon.
Mocht Denemarken morgen inderdaad nee zeggen, dan moet de regering gaan onderhandelen met de EU om te kunnen blijven samenwerken met Europol. De uitkomst daarvan is ongewis, zo waarschuwt het ja-kamp. Dat valt wel mee, zo stelt ‘nee’. Dat lukte Noorwegen en Zwitserland ook, en die zijn niet eens lid van de EU.