Is een bankier inderdaad nuttiger voor de samenleving dan een vuilnisman?

De vraag dus, of een bankier inderdaad nuttiger voor de samenleving is dan een vuilnisman. De laatste ruimt in elk geval rotzooi op, de eerste produceert die juist en masse.

In Schotland, zo meldde de NRC 26 september, hebben ze het referendum even hoog in het vaandel staan als de Schotten zelf. Dagelijks wordt er door de dieren gestemd, met liggen en opstaan. Als de meerderheid van de herten besluit om te gaan staan, dan is dat voor de hele kudde het sein om te vertrekken, op zoek naar water, voedsel of beschutting.

In het verenigde Duitsland blijken niet alleen de Duitsers nog tegen de Mauer im Kopf te moeten strijden, maar ook de herten. Decennialang waren die geconditioneerd om verre te blijven van de Duits-Duitse grens, omdat door mijnen en Selbstschussanlagen illegale overschrijdingspogingen ook voor dieren dodelijke gevolgen hadden. Ofschoon er geen hert meer leeft dat zelf nog de Muur heeft meegemaakt, blijkt uit DNA-onderzoek dat de hertenpopulaties aan weerszijden van de oude grens nog steeds gescheiden zijn: kennelijk wordt de kennis dat het bij de grens niet pluis is door herten aan volgende generaties overgedragen.

Vijfentwintig jaar geleden viel (min of meer per vergissing) de Muur, maar de gevolgen van de Duitse deling zijn in de Duitse hoofden nog niet weg. Ironie van de geschiedenis: een paar dagen voor de grootse herdenking kreeg Die Linke – deels de politieke erfgenaam van de oud SED – in Thüringen haar eerste deelstaatpremier. De man in kwestie is zelf uit het Westen afkomstig, en heeft persoonlijk dus geen dictatoriaal-besmet verleden, maar desondanks leidde dit begrijpelijk tot enig wenkbrauwgefrons.

Tegelijk is de grote aanhang, die Die Linke in het Oosten bezit, even begrijpelijk, de laatste jaren misschien zelfs meer dan voorheen. Zij bestaat niet alleen uit de bejaarde Ewiggestrigen die ooit in de DDR de politieke toon aangaven, maar telt ook velen die de DDR niet (bewust) hebben meegemaakt. Bij de eersten speelt nostalgie ongetwijfeld een rol, maar dat alleen kan niet verklaren dat de partij in Thüringen ruim een kwart van de kiezers trekt.

Daar bestaat ook een andere reden voor. Ongeacht alle puinhopen die de communisten indertijd economisch in eigen land hadden aangericht (en waaraan de herinnering met het verstrijken van de tijd zijn scherpe kantjes verliest), blijken ze sinds 2008 op één punt met hun kritiek op het kapitalistische Westen volledig het gelijk aan hun kant te hebben: dat in tijden van economische crisis niet de grote boosdoeners, maar de doorsnee-burgers het gelag betalen.

Het graaikapitaal van bonanerende bankiers en frauderende accountants gaat – zie het goede heenkomen van Rijkman Groenink, Erik Staal en Sjoerd van Keulen – nog steeds vrijuit en gewone burgers en gewone bedrijven draaien in de vorm van massaontslagen plus afbraak van de zorg, het onderwijs en allerlei andere collectieve voorzieningen voor de schade op.

Lees deze column van Thomas van der Dunk verder op de Volkskrant