De ambitieuze EU-missie die van Kosovo een rechtsstaat moest maken, zit diep in de problemen. Een dezer dagen verschijnt een evaluatie naar aanleiding van een corruptieschandaal. De kritiek op de ‘Brusselse bureaucraten’ is enorm.
Je vindt de slogan overal op de muren in de hoofdstad Pristina: “Eulexperiment”. Kosovaren voelen zich proefkonijnen in een laboratoriumtest van Brusselse bureaucraten. Toen het gebied zich in februari 2008 onafhankelijk verklaarde van Servië zou de Europese Unie het land helpen opbouwen. Het werd de grootste ‘buitenlandse’ EU-missie ooit. Eulex moest de lokale politie en justitie ondersteunen om van het chaotische Kosovo een rechtsstaat te maken.
Op zijn hoogtepunt telde de missie zo’n 1600 mensen à raison van ruim 160 miljoen euro per jaar, en was zij verantwoordelijk voor alle grote rechtszaken in het land. De bevolking ziet daar weinig voor terug. Eulex zou op een eiland leven en weinig impact hebben op de structurele problemen van Kosovo.
Het is moeilijk te definiëren wat een rechtsstaat nu precies is. Kosovaren op straat beginnen al gauw dromerig over de norm van het rijke en ordelijke Zwitserland, waar heel wat mensen geëmigreerde familie hebben wonen. Maar wie rondkijkt in Kosovo komt onvermijdelijk tot de conclusie dat dit in ieder geval nog geen rechtsstaat is. Politici bemoeien zich om de haverklap met de rechtspraak, getuigen zijn hun leven niet zeker en het regent klachten over corruptie, die vaak onbestraft blijft.
Een corruptieschandaal binnen Eulex zelf deed de bom barsten. Een voormalig Eulex-aanklager kwam naar buiten met aanwijzingen dat een rechter binnen de missie zich had laten omkopen. De zaak is volgens haar nooit serieus genomen en in de doofpot gestopt.