Het omstreden opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB) laat al voor de start diepe sporen na op de financiële markten. Het lokt speculatie uit tegen munten die gekoppeld zijn aan de euro, drijft koersen van Europese staats- en bedrijfsleningen op en jaagt beleggers naar delen van de markt waar ze nog een beetje geld denken te kunnen verdienen; zoals in vastgoed.
Vanaf maart tot september 2016 wil de ECB iedere maand €60 mrd aan staatsleningen en gedekte obligaties in de eurozone opkopen om de inflatie aan te jagen. Sinds de aankondiging is het rendement op meer dan €1500 mrd aan Europese staatsleningen negatief geworden. ‘Een ongekend experiment’, klinkt de de waarschuwing van de BIS, de bank der centrale banken in Basel. ‘Als dit niet tijdelijk is, dreigen serieuze consequenties.’
Voor de Nederlandse Staat is lenen nog nooit zo goedkoop geweest, met dank aan de ECB-aankondiging. De Duitse tienjaarsrente dook dinsdag zelfs voor het eerst onder de Japanse. Tot voor kort onvoorstelbaar, voor wie Duitsland kent als groeimotor en Japan als het land van de stagnatie. In Denemarken en Zwitserland, buurlanden van de eurozone, is de rente zelfs nog lager, om een kapitaalvlucht naar deze landen te voorkomen. Een ‘race naar de bodem’ tussen de centrale banken dreigt.
Als de ECB daadwerkelijk met kopen begint, kan het rendement op Europese staatsleningen nog verder dalen. Obligatiehandelaren van onder meer ABN Amro en UBS waarschuwen dat voor beleggers een schaarste aan staatsleningen dreigt: dat drijft de rendementen (de verhouding tussen prijs en coupon) verder omlaag.