Een gebrek aan openheid bij topbijeenkomsten wordt vaak genoemd als voorbeeld van het democratisch tekort in de EU. Maar voor de ‘ultimate insider’ van de EU, de Britse historicus Peter Ludlow, zijn ontmoetingen achter gesloten deuren de hoeksteen van de Europese besluitvorming.
Thatcher kijkt hem elke dag opnieuw lachend aan, net als Kohl, Adenauer, Monnet, Schuman en Mitterrand. Vanaf zijn omvangrijke boekenkast wel te verstaan. Directe contacten met de hemel heeft zelfs Peter Ludlow – de ultieme EU-insider volgens de Financial Times – nog niet. Wel heeft hij ruim toegang tot de Europese hoofdrolspelers, zowel in Brussel als in de hoofdsteden. Vanuit zijn werkkamer met Perzisch vloerkleed dat overwoekerd is door stapels papieren, maakt Ludlow (74) al decennialang, als enige, reconstructies van de EU-toppen. Lijvige stukken van 40-50 pagina’s, vol relevante details en anekdotes waarop de gewone insiders zich graag abonneren: de premiers van kleinere landen, Brusselse diplomaten, EU-ambtenaren en journalisten.
Is het spannend wat zich afspeelt tijdens de EU-toppen?
“Sommige toppen zijn doodsaai, vooral door tour de tables, die verplichte tafelrondjes waarbij iedere premier iets moet zeggen. Niet alle leiders zijn begenadigde sprekers. Maar zo’n top blijft een gebeurtenis. Er komen circa dertig premiers, presidenten en andere Europese toppers naar Brussel, die gaan niet twee dagen achterover leunen. Soms knalt het debat op en neer, dan zie je bijvoorbeeld hoe Merkel en ECB-president Draghi het beleid in elkaar zetten. Daarnaast zijn er ontmoetingen in de wandelgangen, waarin leiders onderling zaken regelen.”
Het belangrijkste deel van een EU-top – het diner van de leiders – speelt zich in beslotenheid af. Er zit geen notulist aan tafel die het debat vastlegt, dat zou de leiders kopschuw maken en de onderhandelingen frustreren. Er zijn persoonlijke krabbels van een premier, vertrouwelijke sms’jes en mails uit de zaal via smartphones aan naaste medewerkers, maar een letterlijke weergave van het dinerdebat waarmee een leider ter verantwoording kan worden geroepen, bestaat niet.