NRC Handelsblad heeft er weinig van begrepen. Het verdedigt de privileges van zijn cliëntèle van hoogopgeleiden alsof er niets aan de hand is. In zijn hoofdartikel van zaterdag reageerde de krant über-laconiek op het vorige week gepresenteerde rapport Gescheiden Werelden? van de Haagse onderzoeksinstituten WRR en SCP.
Dat rapport vertelt een alarmerend verhaal. Nederland dreigt een meritocratische standensamenleving te worden. Met een harde scheidslijn tussen hogeropgeleiden en lageropgeleiden. Die twee groepen hebben steeds minder met elkaar. Minder contact en minder respect. Maatschappelijke ontmoetingsplekken zijn weggevallen. En er is sprake van wederzijdse vermijding. Vooral hogeropgeleiden hebben de neiging zich in eigen kring op te sluiten. Vanuit de eigen biotoop kijken ze neer op de lageropgeleiden. Ze minachten hun humor, smaak en politieke opvattingen.
Tussen academische professionals en laagopgeleiden wordt vooral gebotst rond, wat men noemt, globaliseringskwesties, zoals open grenzen, immigratie en de Europese eenwording. Hier staan de twee sociaal-culturele ‘families’ tegenover elkaar. Hoogopgeleiden heten meer ‘kosmopolitisch’ en ‘universalistisch’ te zijn, laagopgeleiden meer ‘nationalistisch’ en ‘particularistisch’. En de eerste groep beschikt over veel meer politiek vertrouwen en financieel en cultureel kapitaal dan de andere.
Volgens de NRC – nog net iets meer het exclusieve cluborgaan van Hoogopgeleid Nederland dan onze eigen Volkskrant – is dit allemaal niet erg. ‘Standsverschil valt niet te verhelpen, niks aan te doen. Wat is nu precies het probleem? Mensen zitten op verschillende golflengtes’, so what? Aldus wuift de zelftevreden avondkrant een rapport weg, dat een achtergrondverklaring geeft voor de populistische opstand die overal in Europa woedt, en voor de sfeer van angst en ressentiment die de samenleving verzuurt.