De Journalist van het Jaar 2015, Bas Haan over bluffen, liegen en vals spelen in politiek Den Haag. Nog één keer de Teeven-deal, uitgelegd en toegelicht door de onthuller zelf.
Zeg tegen een voorlichter of een andere ambtenaar van een ministerie dat hij liegt en hij wordt ontzettend kwaad. ‘Ik lieg nooit’, is de standaard reactie. En vaak heeft die voorlichter dan strikt genomen gelijk. Terwijl de ‘voorlichting’ die hij geeft toch de grootst mogelijke onzin is.
Dit is wat ik tijdens de bonnetjesaffaire rond de Teeven-deal vaker meemaakte. Ik zei dan dat ik verkeerde informatie had gekregen of dat de minister de Kamer verkeerd had geïnformeerd. Om vervolgens steevast in een oeverloze semantische discussie over liegen en waarheid te verzanden.
Want als een staatssecretaris zich kan herinneren dat-ie zo’n vijftien jaar geleden ongeveer 4,8 miljoen gulden aan een crimineel overmaakte terwijl het in werkelijkheid 4.710.627,18 gulden was, dan is de stelling ‘Teeven had onvoldoende herinneringen aan de feitelijke financiële afwikkeling van de schikking’, strikt genomen geen leugen.
En als een minister in een uren durend debat bij herhaling aan de Kamer voorrekent dat de crimineel 1,25 miljoen heeft gekregen, dan is de stelling achteraf dat hij niet heeft gesproken ‘over wat feitelijk is overgemaakt’, strikt genomen geen leugen.
Maar ondertussen worden volk en vaderland natuurlijk wel gewoon voorgelogen. De overheid creëert een beeld dat niets met de waarheid te maken heeft. Beeldvorming prevaleert.
Mist creëren en feiten verbloemen om maar geen fouten te hoeven erkennen. En vervolgens een semantische spelletje spelen dat er niet gelogen is en dús de waarheid is verteld. Met als doel de bewindspersonen en het departement te beschermen. Het is helaas aan de orde van de dag, zo ervaren we niet alleen bij Nieuwsuur. Het is een onderwerp dat leeft onder journalisten. Maar het is zelden hard te maken.
Wat de Teeven-affaire bijzonder maakt is dat tot in detail is vast komen te staan hoe de overheid met de waarheid omging. Het begon met de onthulling in maart 2014 van nieuwe feiten over een oude deal: namelijk dat de Belastingdienst werd buitengesloten bij een witwasoperatie ten gunste van een crimineel – tegen alle geldende regels in en zelfs tegen het expliciete verbod in van de minister en de top van het Openbaar Ministerie. Direct na uitzending deed het ministerie een mislukte poging het nieuws te bagatelliseren waardoor het uitmondde in de affaire. En daarbij werd niet alleen semantisch gelogen. Er werd gelogen en in alle te verzinnen betekenissen van het woord liegen.
Lees dit interview met onderzoeksjournalist Bas Haan verder op VillaMedia