Hij is soms weggezet als nar. Hoogleraar economie en SP-wethouder Arjo Klamer roept het al jaren: de euro is een slecht idee. Hij vindt dat Griekenland hem gelijk geeft. Tijd voor een nieuwe economie. En wij Noord-Europeanen moeten de Grieken snel gaan betalen, uit solidariteit.
Arjo Klamer heeft het altijd al gezegd: de euro is geen goed idee. Inmiddels zijn de geldpersen aangezet en hebben de Grieken een kiezersopstand ontketend. We kunnen de euro maar beter opgeven, schreef Klamer een half jaar geleden. Maar kom er maar weer eens vanaf. “De euro is een ideologie geworden.”
Voor het eerst hoorde hij van het plan voor de muntunie in 1990, in de VS, waar hij economie doceerde. Collega’s vroegen hem hoe ze in Europa op het idiote idee waren gekomen om een gemeenschappelijke munt in te voeren. De Europese Unie voldeed bij lange na niet aan de voorwaarden, was hun oordeel. Geen politieke unie, geen gezamenlijk economisch beleid, geen overdracht van belastinginkomsten, geen herverdeling tussen sterke en zwakke regio’s en geen ongehinderde mobiliteit van arbeid.
Terug in Nederland, in 1994, wilde Klamer de discussie voortzetten. Maar hij stuitte op een ‘muur van onbegrip’. Kritiek werd, zegt hij, niet gewaardeerd, politici en ondernemers drukten hem op het hart zijn argumenten voor zich te houden. Dat deed Klamer niet. Met zeventig economen schreef hij begin 1997 een manifest tegen de Europese Monetaire Unie.
Het werd van tafel geveegd. In de zomer van 1997 zag het Stabiliteitspact het licht, de overeenkomst waarin is afgesproken dat eurolanden maximaal 3 procent begrotingstekort mogen hebben en hooguit 60 procent schuld. De kritiek doofde verder uit. Nu hebben negentien landen de euro als betaalmiddel.
In de eerste jaren van de euro dacht Klamer nog wel eens dat de muntunie enigszins functioneerde. Tot het uitbreken van de financiële crisis in 2008. Daarna zag hij zijn bezwaren bevestigd. “De euro is onhoudbaar”, zegt Klamer tijdens een gesprek in het serene, geel bakstenen Dudok-stadhuis van Hilversum, waar hij wethouder voor de SP is. “De munt gaat vallen. We kunnen ons beter bezighouden met wat daarna komt, met nieuwe monetaire stelsels.”