We kunnen beter stoppen met de euro

Hij is soms weggezet als nar. Hoogleraar economie en SP-wethouder Arjo Klamer roept het al jaren: de euro is een slecht idee. Hij vindt dat Griekenland hem gelijk geeft. Tijd voor een nieuwe economie. En wij Noord-Europeanen moeten de Grieken snel gaan betalen, uit solidariteit.

Arjo Klamer heeft het altijd al gezegd: de euro is geen goed idee. Inmiddels zijn de geldpersen aangezet en hebben de Grieken een kiezersopstand ontketend. We kunnen de euro maar beter opgeven, schreef Klamer een half jaar geleden. Maar kom er maar weer eens vanaf. “De euro is een ideologie geworden.”

Voor het eerst hoorde hij van het plan voor de muntunie in 1990, in de VS, waar hij economie doceerde. Collega’s vroegen hem hoe ze in Europa op het idiote idee waren gekomen om een gemeenschappelijke munt in te voeren. De Europese Unie voldeed bij lange na niet aan de voorwaarden, was hun oordeel. Geen politieke unie, geen gezamenlijk economisch beleid, geen overdracht van belastinginkomsten, geen herverdeling tussen sterke en zwakke regio’s en geen ongehinderde mobiliteit van arbeid.

Terug in Nederland, in 1994, wilde Klamer de discussie voortzetten. Maar hij stuitte op een ‘muur van onbegrip’. Kritiek werd, zegt hij, niet gewaardeerd, politici en ondernemers drukten hem op het hart zijn argumenten voor zich te houden. Dat deed Klamer niet. Met zeventig economen schreef hij begin 1997 een manifest tegen de Europese Monetaire Unie.

Het werd van tafel geveegd. In de zomer van 1997 zag het Stabiliteitspact het licht, de overeenkomst waarin is afgesproken dat eurolanden maximaal 3 procent begrotingstekort mogen hebben en hooguit 60 procent schuld. De kritiek doofde verder uit. Nu hebben negentien landen de euro als betaalmiddel.

In de eerste jaren van de euro dacht Klamer nog wel eens dat de muntunie enigszins functioneerde. Tot het uitbreken van de financiële crisis in 2008. Daarna zag hij zijn bezwaren bevestigd. “De euro is onhoudbaar”, zegt Klamer tijdens een gesprek in het serene, geel bakstenen Dudok-stadhuis van Hilversum, waar hij wethouder voor de SP is. “De munt gaat vallen. We kunnen ons beter bezighouden met wat daarna komt, met nieuwe monetaire stelsels.”

Lees verder op Trouw

De euro moet worden opgedoekt

Het opdoeken van de ‘one-size-fits-all euro’ is veel voordeliger, socialer en verstandiger dan daarmee doorgaan, betogen zes wetenschappers en deskundigen.

Door Harry Geels, Arjo Klamer, Kees de Lange, Marcel van Silfhout, Jean Wanningen en André ten Dam

‘Insanity’ is doing the same thing over and over again and expecting different results (Albert Einstein)

Inderdaad, met de door de politieke elite en de ECB sinds 2010 genomen maatregelen lijkt de euro gered en de eurocrisis bezworen. Wat de Europese volkeren echter niet wordt verteld is dat de genomen maatregelen vooral de symptomen van de eurocrisis bestrijden. De hoofdoorzaak daarvan wordt niet gecorrigeerd want ruim vier jaar later blijft de belangrijkste structuurfout van het Euro Pact ongeadresseerd. De one-size-fits-all constructie daarvan is desastreus gebleken voor de aan de euro deelnemende landen die economisch veel te verschillend zijn. En een politieke unie lost die problematiek in de eurozone niet op. Kortom, onder het motto ‘beter laat dan nooit’, de hoogste tijd voor herbezinning.

De euro: van middel tot doel
Bij de invoering van de euro in 1999 is ons door de toenmalige politieke leiders voorgehouden dat we met de euro als wondermiddel daartoe in 2010 in de eurozone een min-of-meer volledige werkgelegenheid en een aanzienlijk hogere welvaart zouden bewerkstelligen. De realiteit is echter dat we juist sinds 2010 in een uitzichtloos ‘horrorscenario’ zijn beland, waarbij de euro door de politieke elite nu niet meer als (wonder) middel wordt bestempeld maar als doel op zich. Een serieus inhoudelijk debat over alternatieve monetaire richtingen wordt daarbij uit de weg gegaan. Want, zo luidt de retoriek, met het opdoeken van de euro zou ‘hel en verdoemenis’ ons ten deel vallen, en daarom moet de euro worden gered, koste wat het kost…

In dat reddingsproces zijn de no-bail-out bepalingen (op grond waarvan ieder euroland individueel verantwoordelijk is en zou moeten blijven voor de eigen staatsfinanciën) rücksichtslos overboord gegooid, terwijl deze bepalingen toch in steen zijn gehouwen in het EU-Verdrag en de statuten van de ECB. Middels (hoe je ook wendt of keert, onwettige) reddingfondsen en ECB-acties is een bankroet voorkomen van diverse eurolanden (en daarmee van de Europese bankensector), staat een bankenunie in de steigers en komt ook de invoering van de aanvankelijk onbespreekbare eurobonds met rasse schreden naderbij. Om er economisch weer boven op te komen is er verder vanaf 2010 aan de Zuid-Europese probleemlanden een streng beleid opgelegd van uitsluitend ‘besparingen en hervormingen’.

Euro-beleid werkt contraproductief
Nu vier jaar later moeten we echter constateren dat zich in Zuid-Europa de grootste economische, sociale en humanitaire ramp heeft voltrokken van de na-oorlogse Europese geschiedenis, dat de sterkere landen (met name Duitsland en Nederland) tot over hun oren zitten in ‘slechte’ leningen aan en garantstellingen voor Zuid-Europa en dat de economische ontwikkeling van de eurozone ver achter blijft bij die van andere werelddelen.

Lees verder op Follow the Money

Geen twijfel dat de euro zal mislukken

Er is leven na de euro. Daar is de Nederlandse econoom Arjo Klamer vast van overtuigd. In het koor van eurosceptici die altijd kritisch stonden tegenover de gemeenschappelijke munt voor Europa zong hij weliswaar vaak de eerste stem, maar daarom hoeft de euro niet ons einde te betekenen. Er moet wel dringend over toekomstscenario’s worden nagedacht. ‘Als de euro straks in de problemen raakt en er is geen enkel plan voor handen, hervallen we toch weer in de oude, slechte gewoonten.’

Vanavond spreekt de Nederlandse econoom Arjo Klamer in Brussel bij de Buren over het nakend einde van de euro. Daarover publiceerde hij onlangs ook een boek (‘De euro valt! En wat dan?’), maar hij is er al veel langer van overtuigd dat de euro geen lang leven beschoren is. Klamer was één van de eerste economen die in Europa protesteerde tegen het plan om met een gezamenlijke munteenheid te beginnen. In 1991 publiceerde hij in De Volkskrant ‘De Europese Spooktrein’ over wat ons te wachten stond. In 1997 zette hij samen met zeventig andere Nederlandse economen zijn handtekening onder het pamflet ‘Met deze EMU kiest Europa de verkeerde weg’, maar het mocht niet baten. Aan het begin van 2002 werden de munten en biljetten onherroepelijk in omloop gebracht. Er zat voor Klamer niets anders op dan een treurige column in De Groene Amsterdammer te schrijven, en in het radioprogramma ‘Met het oog op morgen’ werd hem de droeve eer gegund om net voor middernacht de laatste gulden uit te geven.

Lees verder op Apache