Octrooi op klassiek veredelde voedselgewassen blijft toegestaan, zo bepaalde vorige week de Hoge Kamer van Beroep van het Europees Octrooi Bureau.
Het ging hier om een tomaat die minder water bevat – dus goed voor de puree – en een broccolisoort die is verrijkt met glucosinolaten, stoffen die de gezondheid bevorderen. De biologische sector betreurt de uitspraak, de biotechnologieconcerns zijn blij.
De controle over ons dagelijks eten wordt zo almaar groter, betoogt Maaike Raaijmakers, projectleider bij Bionext, de koepel van biologische landbouw en voeding. Er is zijn steeds minder zaadbedrijven in de wereld. Tien grote multinationals hebben nu al de helft van de zaadmarkt in handen.
“Enerzijds is dat een economisch proces, want door fusies en aankopen ontstaan er steeds grotere concerns. Dat proces wordt versterkt door octrooien op planteigenschappen die deze bedrijven verleend krijgen. Dat maakt hun positie nog sterker omdat ze met die octrooien concurrerende bedrijven uit de markt kunnen drukken. Deze uitspraak betrof een precedentzaak en heeft gevolgen voor heel veel andere, lopende octrooiaanvragen. Er zitten nog zo’n 120 aanvragen op eigenschappen van klassiek veredelde gewassen in de pijplijn van het Europees Octrooi Bureau, waaronder die op paprika, meloen en zonnebloem. Ik vrees dat het hek van de dam is en het aantal goedgekeurde octrooien op klassiek veredelde gewassen snel zal toenemen.”
Zeer ernstig, vindt Raaijmakers. “Een octrooi op een planteneigenschap geeft een bedrijf zeggenschap over alle zaden, planten en vruchten waar die eigenschap inzit. Dat remt de vooruitgang in de veredeling, doordat veredelaars niet meer vrij kunnen beschikken over plantmateriaal voor de ontwikkeling van nieuwe rassen. Rassen die hard nodig zijn. bijvoorbeeld om de landbouw weerbaarder te maken tegen klimaatverandering. Bedrijven kunnen wel een licentie aanvragen bij de octrooihouder, maar dat is zeer kostbaar en vergt vaak een langdurig juridisch proces. Bovendien kan een octrooihouder simpel weigeren om een licentie te verlenen als hij je als concurrent ziet.”