Pleidooi voor een EU-referendum

Hij is er niet gerust op, bekent publicist Paul Scheffer in zijn Amsterdamse werkkamer met uitzicht op de Amstel. Ter gelegenheid van de Maand van de Filosofie met als thema ’Over de grens’ schreef Scheffer het essay ‘De vrijheid van de grens’. Het is een pleidooi om grenzen weer op hun waarde te schatten, omdat zonder grenzen geen vrijheid én geen veiligheid mogelijk is. Maar de huidige generatie politici is te veel bezig met crisisbeheersing, zonder coherente visie op de toekomst van de Europese Unie.

Ondertussen wint de roep om terugkeer naar de nationale grenzen en ontmanteling van de EU terrein. Niet alleen bij het lager opgeleide deel van de bevolking, ook in de middenklasse en bij de intellectuele bovenlaag. ‘Ik kom in mijn eigen omgeving veel mensen tegen die vroeger vertrouwen in Europa hadden, maar dat zijn kwijtgeraakt. Die instemming was lang niet altijd beredeneerd en vaak vanuit de onderbuik. Nu is daarvoor bij velen een basaal gevoel in de plaats gekomen dat deze Europese Unie ons meer kost dan oplevert en dat de EU onze veiligheid niet kan garanderen. Ik begrijp daarom de roep om terugkeer naar de nationale staten, die achter het Oekraïne-referendum zit. Zelf vind ik dat absoluut geen wenkend perspectief, maar als we weerwerk willen bieden, moeten we met een goed verhaal komen, waarin we de gemeenschappelijke grenzen in Europa serieus nemen. Want als we zo doorgaan, redden we het niet.’

U hebt in Parijs en Warschau als correspondent gewerkt. Wat leerde u daar over grenzen?
‘Het was voor mij een ontdekking te zien hoe leeg het kosmopolitisme van veel Nederlanders is. Velen noemen zich wereldburger of Europeaan, maar vinden dat Europa een soort Nederland is of moet zijn: ons land als het verlichte gidsland. Deze zelfbenoemde kosmopolieten doen net alsof er geen grenzen bestaan. Dat is een naïeve houding die getuigt van hoogmoed. Want als je in Warschau of Parijs bent, merk je dat de mensen daar heel anders over Europa denken en ook hun eigen ideeën op de EU projecteren.

Ik heb gemerkt dat het lastig is je echt in de cultuur, de tradities en de trauma’s van andere landen te verdiepen en die te begrijpen. Als dat al met Duitsland en Frankrijk zo moeilijk is, dan zeker met Griekenland of Bulgarije. Aan mensen die vol zijn van Europa en de Europese cultuur, vraag ik altijd: dan ben je zeker geïnteresseerd in België? Dat snappen ze niet, maar als één land op Europa lijkt, is het België met zijn verschillen en problemen tussen Walen en Vlamingen.’

Mensen moeten beseffen dat er grenzen en verschillen bestaan, en deze serieus nemen?
‘Ja, maar dat gebeurt vaak niet. Voor mijn artikel ‘Het multiculturele drama’ in 2000 en het boek Het land van aankomst in 2007 heb ik me verdiept in het debat over migratie. Ook toen kwam ik dezelfde leegheid tegen van hoogopgeleide Amsterdammers die zich wereldburger noemen. Ze kennen de weg in Manhattan, maar zijn hier nog nooit de ringweg overgestoken om te zien hoe het er in wijken met veel migranten aan toe gaat. Ze zijn goed in het verzamelen van airmiles, maar hebben nog nooit de metro naar de Bijlmer genomen. En ondertussen zeggen ze blij te zijn dat we nu de Turkse cultuur in Nederland hebben. Maar ze vergeten dat de Turkse migranten die naar Nederland kwamen, vaak onvoldoende konden lezen of schrijven. Het waren mensen die je toch moeilijk kunt zien als de dragers van de Turkse cultuur.’

Toch draagt uw essay de positieve titel ‘De vrijheid van de grens’. Waarom?
‘Wie de EU en internationale problemen wil begrijpen, moet ook snappen dat het hebben van grenzen in de praktijk veiligheid betekent. Zoals elke gemeenschap bestaat de EU uit een ‘binnen’ en een ‘buiten’ en zijn de grenzen daartussen van essentieel belang. Zeker omdat we als Europese samenlevingen open en liberaal zijn, maar omringd worden door allerlei staten in verval zoals Libië, Oekraïne, Syrië en Georgië. We kunnen het ons niet veroorloven de Europese buitengrenzen zo te verwaarlozen als we de afgelopen decennia hebben gedaan. Uit de droom dat onze liberale manier van leven toch wel de wereld zou veroveren, zijn we inmiddels ruw wakker geworden.’

Hoe kijkt u aan tegen het plaatsen van muren op de grens, zoals de Hongaarse premier Viktor Orbán dat heeft laten doen?
‘De epidemie aan hekken en muren bij de binnengrenzen van Europa is een uitvloeisel van het feit dat we onze buitengrenzen niet goed onderhouden hebben. Muren zijn er om mensen koste wat het kost tegen te houden, grenzen zijn er om het grensverkeer te reguleren. Velen zeggen dat we een grenzeloze gastvrijheid richting vluchtelingen moeten hebben. Europa zou op een bevolking van 500 miljoen mensen best één miljoen vluchtelingen kunnen opvangen, omdat Turkije in zijn eentje ook 2,7 miljoen vluchtelingen herbergt. Maar achter deze redenering zitten twee fouten. Allereerst zijn het in de praktijk slechts acht EU-landen die vluchtelingen opvangen en komen die asielzoekers vooral in de grote steden terecht. In de tweede plaats bieden we in de EU een hogere levensstandaard aan mensen die als nieuwe burgers worden toegelaten dan in Turkije. We moeten onderscheid maken tussen mensenrechten die in de hele wereld gelden en burgerrechten die in de EU vrij hoog liggen. Dat zorgt voor een enorm moreel dilemma. Want als wij iedereen als burger zouden toelaten die in humanitair opzicht tekort komt, kunnen we de burgerrechten aan de huidige inwoners niet meer garanderen, wat tot grote onvrede leidt. Het is niet voor niets dat klassieke immigratielanden als Canada en de VS een beperktere verzorgingsstaat hebben.

Lees dit interview met Paul Scheffer in het Nederlands Dagblad verder via Blendle

Als de EU nog hechter wordt haken Britten af

Dit vertelde de Britse minister van Buitenlandse Zaken, George Osborne, deze week in Berlijn. Niet eerder legde de regering-Cameron zijn kaarten zo open op tafel. Is een ‘Brexit’ dichtbij?

Willen de eilandbewoners nog wel deel uitmaken van de Europese Unie (EU)? Deze week gaf minister George Osborne op een conferentie in Berlijn openheid van zaken. Hij eist dat de EU stopt met verdere integratie. Ook willen de Britten de garantie dat ze nooit de euro hoeven invoeren. Niet minder belangrijk: Londen eist vrijgesteld te worden van hulp aan eurolanden (die tevens EU-lidstaten zijn). Osborne: ‘We moeten belastingbetalers van buiten de eurozone niet laten meebetalen aan de kosten van eurolanden.’

Pas als de EU-landen met de Britse eisen akkoord gaan, wil de conservatieve regering-Cameron lid van de unie blijven. ‘We willen dat het Verenigd Koninkrijk in de EU blijft’, aldus Osborne, ‘maar dan moet de EU wel beter functioneren.’ Uit dank zal Londen een verdere integratie van de negentien eurolanden geen strobreed in de weg leggen. In 2011 deed Cameron dat nog wel, toen hij zijn veto uitsprak over een nieuw EU-verdrag om de begrotingstekorten in de EU-landen een halt toe te roepen. Dat verdrag was vooral een wens van de eurolanden.

Osborne, de Engelse voorstellen samenvattend: ‘De eurolanden krijgen een eurozone die beter werkt, wij de garantie dat de besluiten en de kosten van de eurozone ons niet raken.’ Londen wil dus een Europa van twee snelheden.

Downingstreet 10 eist een apart regime voor EU-landen die niet met de euro betalen – daarover moet onderhandeld worden. Vervolgens zal de regering-Cameron de Britten uiterlijk in 2017 per referendum vragen of ze binnen de EU willen blijven. Gezien de geringe populariteit van de EU aan de andere kant van de Noordzee is het niet uitgesloten dat een meerderheid kiest voor ‘uit’. In enquêtes van onderzoeksbureau Ipsos Mori is sinds juni de steun voor ‘uit’ gestegen van 27 tot 39 procent. ‘In’ nam af van 61 naar 52 procent. Wanneer de unie naar Britse wensen wordt hervormd, dan zeggen meer burgers voor een voortzetting van het EU-lidmaatschap te kiezen.

Gaan de regeringsleiders van de andere 27 EU-landen door de knieën voor de Britten? Cameron deinst er niet voor terug om het referendum (lees: het dreigende ‘ja’ tegen een Brexit) te gebruiken om Brussel tot hervormen te dwingen. Zijn Europese collega’s zitten echter niet te wachten op een wellicht oncontroleerbaar veranderingsproces van de EU-fundamenten. ‘Als Europa Groot-Brittannië verliest, dan bestaat de kans op zelfvernietiging van de EU’, schreef de Franse Le Monde-journaliste Natalie Nougayrède eerder dit jaar in een analyse.

In Berlijn boog Angela Merkel deze week diplomatiek mee met Osborne. ‘Het Europa van vandaag is geen Europa meer met één snelheid’, erkent de Duitse bondskanselier. Ze wil best praten over veranderingen, maar niet over wezenlijke zaken als een beperking van het vrij verkeer van personen. En dat wil Londen juist wel. In Berlijn reageerde de Italiaan Sandro Gozi, minister voor Europese Zaken, positief op het verhaal van Osborne. ‘De EU moet hervormd worden voor leden die verder willen integreren en lidstaten die dat niet willen.’

Lees het hele artikel van Ruurd Ubels op het ND

Een federaal Europa? Vraag het de kiezers!

Nederland verdient een open debat over de voor- en nadelen van een federaal Europa. Als het aan Brussel ligt, komt dat er nu snel. Maar niet zonder volksstemming, vindt Peter van Ham.

De EU heeft vorige week weer een grote stap gezet richting een Verenigde Staten van Europa. Het Griekse eurodrama maakt duidelijk dat een monetaire unie zonder politieke unie gewoonweg niet werkt. De eurogroep probeert het fiscale en economische beleid van de eurozone te coördineren, maar dat blijft behelpen. Sinds het uitbreken van de eurocrisis in 2008 heeft de EU verreikende maatregelen genomen om de eurozone bijeen te houden. Deze initiatieven kregen obscure en nietszeggende namen zoals het ‘Europese semester’ of het ‘Europees Stabiliteitsmechanisme’ (ESM). Maar af en toe wordt er ook in Brussel duidelijke taal gesproken. Vorige maand presenteerde Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, een rapport getiteld ‘De Voltooiing van Europa’s Economische en Monetaire Unie’. Dit zogeheten ‘Vijf Presidenten Rapport’ is een blauwdruk van een toekomstig federaal Europa, met alles erop en eraan: een sterke EU-regering en een volledige economische, financiële, fiscale en politieke unie. Wat ontbreekt is een oproep tot een gezamenlijk Europees leger, maar dit idee had Juncker immers al afgelopen maart geopperd.

Het meest revolutionaire idee in het Vijf Presidenten Rapport is de stap richting een Europese begrotingsunie. Een zogenoemde Europese budgettaire raad moet in de toekomst de nationale begrotingen coördineren, hetgeen uiteindelijk een bindend karakter zal krijgen middels EU-wetgeving. In het voorjaar van 2017 komt de EU met voorstellen om deze begrotingsunie definitief vorm te geven. Dit rapport wordt natuurlijk in het Nederlandse parlement uitvoerig behandeld, na het zomerreces. De vraag is echter of Nederland nog wel echt iets te zeggen heeft over de toekomst van de EU. Het Griekse drama heeft immers het publieke geheim ontboezemd dat de belangrijke beslissingen door Duitsland en Frankrijk worden genomen, en dat andere landen zich daarbij hebben neer te leggen. Landen die niet tot de eurozone behoren – zoals Groot-Brittannië – vallen helemaal buiten de boot. Nederland denkt door voorzitter Jeroen Dijsselbloem binnen de eurogroep wat extra invloed te kunnen uitoefenen, maar dat is niet meer dan een zoethoudertje gebleken.

Lees deze column van Peter van Ham verder op het NRC

Niet een Grexit, maar een Finnxit

A petition to hold a referendum on Finland’s exiting the Eurozone has been signed by more than 27,000 residents, as of Tuesday, after it went live for voting on July 16.

The author of the initiative is Paavo Vayrynen, former foreign minister of Finland, who is currently a member of the Centre Party, the largest parliamentary party in the country.

In his blog, the politician wrote that the Finns should follow the path of the Nordic nations, which did not give up their national currencies upon joining the European Union and thus have the freedom to pursue a more flexible fiscal policy.

According to Vayrynen, the issue of withdrawal from the monetary bloc is not yet on the government’s agenda, However, he recommends that it should be decided through a referendum proceeded by a public debate to weigh up all the pros and cons.

In order to submit the petition for the parliament’s consideration, the initiative must receive at least 50,000 signatures, collected within the term of six months.

The Nordic nations of Denmark and Sweden are EU members but do not use the euro.

Bron: Sputnik

Syriza zwicht voor trojka-terreur

De Griekse regering lijkt te zijn gezwicht voor de trojka. Tenzij Tsipras en de zijnen een forse schuldreductie krijgen hebben ze ‘ja’ gezegd tegen voorstellen die door het Griekse volk krachtig zijn verworpen bij het laatste referendum.

Je kon er op wachten, de dag waarop de Grieken door de knieën zouden gaan voor de immense druk vanuit Brussel. De nieuwe hervormingsvoorstellen van de Griekse regering aan Brussel effenen het pad naar een akkoord. Maar tenzij Tsipras en zijn Syriza partij alsnog een forse schuldreductie krijgen zijn de voorstellen een ‘verraad’ aan de stem van het Griekse volk.

Immers, de voorstellen komen min of meer op hetzelfde neer als het trojka-pakket van 26 juni, waarover Tsipras juist dat referendum had uitgeschreven: strenge bezuinigingen, ingrijpende hervormingen, forse belastingverhogingen en géén schuldverlichting. Dat hele stuk ademt ‘austerity’. Het is bovendien niet duidelijk of, en zo ja, op welke wijze de achterstallige betaling aan het Internationale Monetaire Fonds wordt terugbetaald. Zomin duidelijk is hoe de hoge lopende verplichtingen van deze maand (onder andere de 4,2 miljard euro aan de ECB, de bekende 3,5 miljard plus rente) geherfinancierd worden. Tenslotte is niet duidelijk wat er met het ELA-loket gebeurt. Dit zijn toch drie cruciale zaken, die onvoldoende geadresseerd worden in het ‘nieuwe’ voorstel.

Het valt niet te begrijpen dat de Griekse regering hiermee kan instemmen na alles wat er is gezegd door diezelfde regering. Dat zeggen ook vrijwel alle economen. Je vraagt je af waarom dat referendum ooit gehouden is. Het enige verschil met het oude voorstel is dat de defensie-uitgaven met 200 miljoen omlaag gaan (van 400 naar 200) en een vertraagde verhoging van de btw op de eilanden respectievelijk vertraagde verlaging van de pensioenen. Beide worden uitgefaseerd tot 2016.

Daarbij bestaat ook nog de kans dat de Duitsers zullen zeggen: ‘dit is nog steeds onvoldoende’. Zeker als er sprake is van schuldverlichting in de vorm van looptijdverlenging en renteverlaging, hetgeen een gevolg zal zijn als Griekenland zijn derde bail out krijgt in de vorm van ESM-funding.

Lees dit artikel van Jean Wanningen verder op FTM

Dijsselbloem & Co wurgen de Grieken

De euro is opgezet om zwakke economieën zich te laten aanpassen aan de Duitse exportmachine, stelt Kees van der Pijl. Nu het misgaat, krijgen gewone mensen de rekening.

De strijd om Griekenland los te maken van het Ottomaanse Rijk dateert van de jaren twintig van de negentiende eeuw en maakte in Europa veel solidariteit los. De dichter Lord Byron, die met zijn eigen brigade de onafhankelijkheidsbeweging versterkte, waarschuwde de Grieken dat ze door onderlinge verdeeldheid hun zelfstandigheid weer konden verspelen. En zo ging het. Maar ondanks bezetting, dictatuur, en nu een economisch wurgregime, is de geest van verzet nooit gedoofd.

De Syriza-regering heeft met haar eis tot schadevergoeding voor de Duitse bezetting deze geschiedenis er weer bij gehaald. Ook wees zij erop dat West-Duitsland in 1953 de helft van de uitstaande schulden en herstelbetalingen van twee wereldoorlogen mocht wegstrepen. Maar dat was om de Bondsrepubliek in de Koude Oorlog mee te krijgen. Voor links gelden andere regels.

Dat bleek toen van 1967 tot 1974 een kolonelsregime aan de macht was. Coupleider Giorgios Papadopoulos was een nazicollaborateur die na de oorlog door de CIA was gerekruteerd. Duizenden van linkse sympathieën verdachte Grieken werden gearresteerd en velen gemarteld. Honderdduizenden emigreerden.

Deze ervaring staat diep in het geheugen van de Grieken gegrift, ook van hen die het prima vonden dat er werd afgerekend met progressieve krachten. De neonazipartij Gouden Dageraad, die in de politie veel aanhang heeft, zet die traditie voort.

Lees deze column van Kees van der Pijl verder op Trouw

EU heeft Griekse revolutie over zichzelf afgeroepen

‘Is Europa immuun voor revolutie?’ Aldus kop en hamvraag van mijn artikel in de Volkskrant van 4 juni 2011 over het Europese bezuinigingsbeleid. Kort samengevat: Brussel ging ervan uit dat afspraak afspraak was, bij schending sancties volgen en ‘dus’ regeringen wel zo verstandig zouden zijn zich aan wet en regels te houden.

Maar wat, zo schreef ik toen, ‘als de wet in de ogen van de door zulke enorme bezuinigingen getroffen bevolking niet met het rechtsgevoel spoort? Wat, als zij zich daarom niet bij de uitkomst van de wet wil neerleggen? Wat, als de zittende regering daaronder bezwijkt?’

Dergelijke waarschuwingen zijn drie jaar lang in de wind geslagen. De gevolgen kennen we nu. Begin januari is de oude Griekse bestuurselite weggevaagd, zondag gevolgd door een duidelijk nee tegen het Brusselse bezuinigingsdictaat. De hulpeloos-legitimistische reacties van de Europese bestuurderskaste op deze voorspelbare Griekse kiezersopstand herinneren aan die van de Europese monarchenkaste op de woorden en daden van de Franse Revolutionairen ruim twee eeuwen terug: het mag niet, het kan niet en het is in strijd met onze regels.

Dat was allemaal waar, maar de Franse Revolutie gebeurde toch en walste vervolgens onverbiddelijk over alle ook toen als in beton gegoten beschouwde Europese omgangsregeltjes heen. Dat zij in strijd met de regels zijn, is van revoluties namelijk de essentie.

Lees deze column van Thomas van der Dunk verder op de Volkskrant