Rutte stelt dat het associatie-akkoord met Oekraïne geen voorportaal is voor het lidmaatschap van de Europese Unie. Wie het akkoord gaat lezen ziet al snel dat het anders zit. Ook voorstanders van het akkoord zijn verstandig als ze erkennen dat het akkoord leidt tot vergaande politieke en economische integratie.
Soms zeg je als politicus iets wat klopt, maar niet juist is. Mark Rutte deed dat vorige week vrijdag met het Oekraïne-referendum:
Premier Mark Rutte benadrukte gisteren nog maar eens dat burgers zich echt geen zorgen hoeven te maken dat Oekraïne lid zal worden van de EU. “No way! We hebben dit soort verdragen ook met andere landen, zoals in Midden-Amerika. Sommige landen doen misschien wel mee aan het Eurovisiesongfestival, maar dat wil niet zegen dat ze ook lid worden van de EU.
Rutte moet natuurlijk koorddansen. Zijn eigen partij is gespleten, de kiezers zijn verdeeld. De Ruttiaanse oplossing: de boel downplayen. Een (scheve) vergelijking, een geruststelling, een grapje. Zo kennen we Rutte. Oud-Hollandse gezelligheid gaat bij hem boven een principieel gesprek.
Maar wat als deze aanpak nu eens niet olie op de golven werpt, maar juist olie op het vuur?
Het referendum over de toekomstige Europese status van Oekraïne is een goed voorbeeld. Dit referendum komt niet uit het niets. Het is een reactie op de onvrede dat toenemende Europese integratie zich lijkt te onttrekken aan democratische controle. Een meerderheid van Nederland is voor lidmaatschap van de Europese Unie, maar vindt tegelijkertijd dat de burger weinig te zeggen heeft over voortgaande integratie. Politieke leiders zijn niet eerlijk. Thuis geven ze af op Europa, in Brussel is het ouderwets handjeklappen. Je bestelt het één, je krijgt het ander. Europese integratie is daarmee een weg vooruit zonder democratische rem. Het is schizofreen, en de kiezer ziet het.
Dat derde steunpakket voor Griekenland zou er nooit komen volgens Rutte. Het kwam er. De Italianen konden volgens Bolkestein niet in de euro. Hij stemde voor. De Europese Grondwet was begraven in 2005 zei Van Aartsen. Om er vervolgens mee in te stemmen. Of die luchtbrug van vluchtelingen uit Turkije volgens Rutte: allemaal veel te voorbarig. Drie dagen later was het er. Het is politiek van de voldongen feiten. Je flirt met euroscepsis, om vervolgens eurogezind te kussen.
Het is een cynisch spel dat Rutte’s VVD speelt. Mede daarom waren er binnen no-time waren 427.939 kiezers bereid een handtekening te zetten om via GeenPeil een referendum aan te vragen. Om een streep in het zand te zetten.