In Frankrijk en Groot-Brittannië hebben de Europese verkiezingen tot aardbevingen in de nationale politiek geleid. Ook in Griekenland, Spanje en Portugal komen de regeringen na zondag onder grote druk door overwinningen van de oppositie en eurosceptische partijen.
Maar in Brussel begon zondagavond vooral de zoektocht naar een meerderheid voor een nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, als opvolger van de Portugees José Manuel Barroso. Geen van de drie ‘spitzenkandidaten’ van de drie grootste partijen wilde zich op basis van de voorlopige verkiezingsuitslag al gewonnen geven.
Radicalisering De uitslagen van de verkiezingen, die van donderdag tot en met zondag werden gehouden in de 28 EU-lidstaten, waren in veel landen radicaler dan op voorhand was verwacht. Zo haalde het extreemrechte Front National van Marine le Pen een historische zege met 25% van de stemmen waarmee het naar verwachting 25 van Frankrijks 75 zetels in het parlement in de wacht sleept, tegen 3 in 2009 toen haar vader de partij nog leidde.
‘De Fransen willen niet meer geleid worden door mensen van buiten de grenzen, door EU-commissarissen en ongekozen technocraten. Ze willen worden beschermd tegen globalisering en hun lot weer in eigen handen nemen’, aldus Le Pen. Ze stelt zich onder andere ten doel stelt om een vrijhandelsverdrag met Amerika (TTIP) in het Europees Parlement te torpederen.
Behalve de anti-Europa-partijen, die nu 30% van de stemmen halen, zijn ook traditionele partijen zoals de groenen en de sociaaldemocraten kritisch over een transatlantisch handels- en investeringsverdrag. Sinds het Verdrag van Lissabon heeft het parlement daar een beslissende stem over. De Franse premier Manuel Valls, die in maart aantrad, gaf Europa meteen de schuld van de opkomst van Le Pen en de nederlaag van zijn partij, die uitkomt op een nieuw dieptepunt van 14% van de stemmen. ‘Het is een aardbeving. We verkeren in een vertrouwenscrisis. Europa heeft teleurgesteld’, aldus Valls.