Op wie moet je letten om Den Haag te begrijpen? Deze week: bestelcrisis in beeld: Hermans en de ‘bijbanen’; Dijsselbloem en de bankenlobby. Ofwel: de burger verlangt meer zeggenschap – waarom doet niemand iets?
Blijkt zo’n bank het ministerie van Financiën dus letterlijk de wet voor te schrijven. Een gewone burger met een bijzondere wens komt zelden verder dan zo’n 0800-nummer: altijd wachtenden voor u. Maar als ING via nieuwe regeltjes 350 miljoen wil binnenhengelen, zetten ze het gewoon zelf op papier: de overheid neemt het wel over.
Zo ging dat vorig jaar, onthulde deze krant woensdag, en de vraag was wat we hier zagen: te krachtige lobbyisten of te slappe politici?
Ik vermoed dat het is zoals met die ‘bijbanen’ van senatoren: oude gewoonte, amper bekend, die uit de hand is gelopen. De traditie van het polderen heeft grote bedrijven altijd een plaats aan de tafel in Den Haag gegeven. De banden tussen de banken en Financiën zijn altijd voortreffelijk geweest. Het is alleen een inside game gebleven: de burger is er nooit over geïnformeerd.
Er komt bij dat de lobbywereld is getransformeerd van verlegen ventje tot bijdehante bink. Lichtbruine puntschoenen en allemaal zo’n dubbele naam op de gevel. Twintig jaar terug wilden Kamerleden liever niet met lobbyisten gezien worden. Nu vragen Kamerleden onbekommerd of lobbyisten even ‘input’ voor hun aanstaande motie willen leveren.
Ook dit laatste realiseren burgers zich amper, en als de werkelijkheid naar buiten komt groeit het wantrouwen zienderogen. Het illustreert de bestelcrisis waarin Den Haag verkeert.
Het SCP constateerde nog vorige maand, in alweer zo’n onvolprezen rapport van onderzoekers Paul Dekker en Josje den Ridder (Meer democratie, minder politiek?), dat politici volgens Nederlanders in hun eigen wereld leven, met hun eigen belangen, waardoor „gewone burgers te weinig te zeggen hebben”. De inspraakavonden over vluchtelingenopvang moesten toen nog uit de hand lopen.
Dit is dus het ware dilemma: waar de burger meer zeggenschap verwacht, conserveert Den Haag een bestel dat die zeggenschap uitbesteedt aan bedrijven, lobbyisten en belangengroepen die, via mechanismen als polderen en de Eerste Kamer, de binnenwereld van de politiek bespelen. En terwijl het onbehagen hierover groeit, staat vreemd genoeg niemand op die zegt: laten we iets doen.
Lees dit uitstekende artikel van Tom-Jan Meeus verder op het NRC